Бүгүн, 24-октябрда Жогорку Кеңеште Кыргыз Республикасынын мамлекеттик гимнин алмаштыруу тууралуу  пикир айтылгандан кийин социалдык баракчаларда талкуу кетти.

2021-жылы Түркия Республикасынын гимнинин кабыл алынышынын 100 жылдыгына карата Бурдур шаарында өткөн конференцияда Кыргыз Республикасынын мамлекеттик гимни тууралуу баяндама жасаган окумуштуу Гүлзада Станалиеванын пикири.

— Гимн боюнча мен да оюмду айтайын.

2021-жылы Түркия Республикасынын гимнинин кабыл алынышынын 100 жылдыгына карата Бурдур шаарында конференцияга барып, биздин гимн тууралуу баяндама жасагам. Ал иш-чарага ар бир өлкөдөн бирден баяндамачы барып, өз мамлекетинин гимндерин чечмелеп беришкен.

Мен да баяндамамда гимнибиздин мазмунун, сөздөрүн талдап бергем (сындаган эмесмин). Ошондо башка мамлекеттердин гимндерин да карап чыккам. Мурунку Кыргыз ССРи кездеги (Сөзү: К.Маликов, Т. Сыдыкбеков, М. Токобаев, А.Токомбаев. Музыкасы: В. А. Власов, А. Малдыбаев, В. Фере) https://www.youtube.com/watch?v=x6gKcMwbfLs гимнди ютубдан угуп көрсөм, эгемендик алгандан кийинки гимнибиз анын эле бир көчүрмөсү сыяктанды, алтургай, айрым сөздөрү сакталып калгандай. Сиздер да угуп көрүңүздөрчү. Совет учурундагы гимнди эле өзгөртүп алган болсок, анда биз эгемендиктин маани-маңызын түшүнө элек болобуз.

Азыркы гимнибиздин текстин карап көрөлү:

1-куплетинде мекенибизди ата-бабалар сактап келгени айтылса, экинчи куплетинде аны ыйык сактап урпактарга берели деген ой айтылат. Логикалык жактан туура. Бирок көркөмдүгү менен эмоциялык жагын дагы күчөтүп беришсе болмок. Эми кайырмасына келели. Кайырмада үчүнчү жактан “АЛГАЛАЙ БЕР, КЫРГЫЗ ЭЛ. АЗАТТЫКТЫН ЖОЛУНДА. АЛГАЛАЙ БЕР, ӨСӨ БЕР, ӨЗ ТАГДЫРЫҢ КОЛУҢДА” деп берилет. Негизинен кайырма эске сакталат эмеспи, андыктан эмоциялык таасир дал ушул кайырмада болушу керек эле. Тилекке каршы, андай болбой калган. Эмне үчүн? Түшүндүрөйүн.

Неге биз кайырмада ата-бабалар (ата-бабабыз десек болот эле) сактап келип бизге өткөргөн Мекенибизге биринчи жактан МЕН же БИЗ деп кайрылып:

“Алгалайлы азаттыктын жолунда.

Өркүндөйлү, өсөлү.

Тагдырыбыз өз колубузда.

Жаркыраган өлкөнү куралы билекти түрүп. Иштейли, тер төгөлү сен үчүн, туулган жерим. Ата-бабамдан калган жерди, ыйык сактап урпактарга бере турган жерди, көзүмдүн карегиндей сактайын. Сен бар, мен бармын, биз барбыз” деп өз атыбыздан айтпайбыз? Кимден корунабыз? Эмнеге гимнибизде жүрөктөгү сөзүбүз, сезимибиз жок!? Керек болсо эмнеге Манасыбыз жок? Болбосо бул гимн кабыл алынып жаткан кезде Манастын жети осуяты идеология катары кабыл алынбады беле. Башка мамлекеттердин гимндерин бир сыйра карап көрөлүчү!

Түркиянын гимнин түзмө-түз которсок:

“Коркпо, бул таңда асабабыз кулабайт,

Өлкөмдө акыркы бир коломтодо от жанып турган чакта.

Ал менин улутумдун оттой жылдызы.

Ал менин, улутумдун коломтосунун оту” деп берилет.

Казакстандын гимнинин кайырмасында:

“Менің елім, менің елім,

Гүлің болып егілемін,

Жырың болып төгілемін, елім!

Туған жерім менің - Қазақстаным!” дешет.

“Менин элим, менин Казакстаным” деп жалбарып жатышат тартынбай эле.

Азербайжан согуштун жүзүн көрүп, уулдарын жоготуп, эгемендиктен өткөн эч нерсе жогун жон териси менен сезип, мекенди коргоого басым жасаганын көрсөк болот:

“Оо, баатыр уулуңдун даңктуу Мекени!

Биз сен үчүн өлүүгө даярбыз!

Биз силер үчүн кан төгүүгө даярбыз!” – деген күчтүү саптары бар.

Мен гимн тууралуу мындай ойлорумду спикерге чейин эле өз чөйрөмдө айтып келгем. Мамлекеттик символду коомчулукка сындап чыгууну буга чейин туура көргөн эмес элем. Сөз кезеги келип калганда оюмду бөлүшүп коеюн дедим.

“Өлкөнүн өнүгүшү менен гимндин кандай тиешеси бар?” деген суроого да жооп берип кетейин.

Гимн – бул мекенди сүйүүгө, ал үчүн эмгегиңди, күчүңдү, керек болсо, өмүрүңдү берүүгө шыктандырган, сыймыктанткан, жүрөктөн чыккан улуу ыр болушу керек. Аны аткаруу да, эстеп калуу оңой болушу шарт. Мааниси жөнөкөй, бирок өлкөнүн баалуулуктарын, тарыхын, маданий мурастарын чагылдырышы керек. Эркиндикти, адилеттикти, элдин биримдигин даңазалап, туулган жерге болгон сүйүүнү күчөткөн текст болушу абзел. Анан эң башкысы аны ар бир атуул өз атынан ырдагыдай, биринчи жактан:

— МЕН же жок дегенде, БИЗ деп жазылышы кажет. Музыкасында да улуттук мүнөз, кайрыктар болушу керек, совет учурундагыдай эмес!

Ошондо гана гимн каныбызга, жаныбызга сиңет. Улуттук аң-сезимбизди, жарандык жоопкерчилигибизди, ар-намысыбызды күчөтөт, өлкөнү өнүктүрүүгө шыктандырат, - дейт окмуштуу Гүлзада Станалиева.

Эске сала кетсек, бүгүн, 25-октябрда Жогорку Кеңештин Төрагасы Нурланбек Шакиев мамлекеттик гимнге өзгөртүүлөрдү киргизүү сунушун көтөргөн.

Тагыраагы, Кара-Кыргыз автономиялуу облусунун түзүлгөндүгүнүн 100 жылдыгына жана анын биринчи жетекчиси Иманалы Айдарбековдун 140 жылдыгына карата Жогорку Кеңеште уюштурулган салтанаттуу иш-чара учурунда мамлекеттик гимнге байланышкан пикирин айткан.

“Гимн - мамлекеттик же социалдык бирдиктин символу катары кабыл алынган салтанаттуу ыр. Андыктан мамлекеттик гимн бардыгы ырдап, аткара алгыдай, жалпыга бирдей ыргакта болушу керек. Тагыраагы, беш жаштан 90 жашка чейинки өлкөбүздүн жарандары кайсы учур, кандай кырдаал болбосун оңой ырдап кеткидей жазылышы зарыл.

Биздики буга чейин да өзгөртүлүп, тексттинен бир куплети толук алынган. Мындай өзгөртүүлөр башка өлкөлөрдө да болуп келет. Андыктан, эгемендигибиздин негизги символу саналган гимнибиздин тексттин да кайрадан карап чыгып, бүгүнкү күндөгү чакырыктарга жана өлкөбүздүн өнүгүү багытына ылайыктап, элибизди мекенчилдикке жана өнүгүүгө карай үндөгөн өзгөртүүлөрдү киргизүүбүз кажет”, – деп айткан.

Ошондой эле тексттин иштеп чыгууда коомчулуктун кеңири талкуусуна коюлуп, акын, тарыхчы, окумуштуу, композитор өңдүү тиешелүү адистердин кароосунан өтөрүн айткан.

Булак: NazarNews.kg