— Саламатсызбы, NazarNews маалымат агенттигинен «Евразия — салттуу баалуулуктардын аймагы» эл аралык форумуна сиздер катыштыңыздар. Аталган эл аралык иш-чарада кайсы маселелер талкууланды? 

— «Евразия — салттуу баалуулуктардын аймагы» эл аралык форумуна Кыргызстан башка КМШ өлкөлөрү сыяктуу АНО «Евразия» менен идеялаш жана өнөктөш болуп саналабыз.

Менин билишимче, Евразия элдерин бириктирүү идеясынын демилгечиси Россия Федерациясынын Президенти В. В. Путин болгон. Бирок бул ойду ишке ашырууда мурдагы постсоветтик өлкөлөрдүн дээрлик баары маанилүү роль ойногон. Башкача айтканда, евразиячылык идеясы кеңири колдоого ээ болду.

Бул жараянга менин сүйүктүү Кыргызстаным да жигердүү катышып, Евразия экономикалык биримдигинин мүчөсү болуп саналат.

2024-жылы Эл аралык кызматташтыкты өнүктүрүүгө көмөктөшүү максатында түзүлгөн «Евразия» автономдуу коммерциялык эмес уюмунун (АНО) пайда болушу да мыйзам ченемдүү көрүнүш. Аталган уюм жалпы салттуу баалуулуктарды сактоого, көп полярдуу дүйнөлүк тартипти колдоого, ошондой эле маданияттын, тилдердин жана адамзаттын гармониялуу өнүгүшүнө багытталган элдер үчүн бирдиктүү платформага айланды.

АНО «Евразия» — бул Байкалдан Донго чейинки кенен аймакта байыртадан бери жашап келген постсоветтик элдерди бириктирген аянтча. Бизди тарыхыбыз, маданиятыбыз жана менталитетибиз байланыштырат.

Мага АНО «Евразиянын» билим берүү долбоорлорун жана биргелешкен демилгелерди колдогону өзгөчө жагат. Уюм жаштардын гана эмес, мугалимдердин, дарыгерлердин, журналисттердин, ишкерлердин, спортчулардын жана маданият ишмерлеринин да өнүгүүсүнө салым кошууда.

Ошондой эле, уюмдун тышкы саясаттагы көз караштары мага жакын — ал башка мамлекеттердин ички ишине кийлигишпөө принцибин карманып, дүйнөлүк көп полярдуулукту жактайт.

Кыргызстан да, башка КМШ өлкөлөрү сыяктуу эле, салттуу баалуулуктарды сактоого, улуттук маданият менен тилдерди өнүктүрүүгө умтулат. Бул багытта биз АНО «Евразия» менен идеялаш жана өнөктөш болуп саналабыз. 

Кечээги болуп өткөн иш-чарага тактап айтканда 10-апрелде Москвада «Евразия — салттуу баалуулуктардын аймагы» эл аралык форумуна 600дөн ашык өкүл катышты.

Алар маданий мурасты сактоо, руханий-адептик баалуулуктарды чыңдоо жана салттуу негиздерге таянган келечекти түзүү маселелерин талкуулады. Катышуучулардын жарымына жакыны чет мамлекеттерден келген – Молдова, Армения, Беларусь, Кыргызстан, Казакстан, Тажикстан, Өзбекстан, Азербайжан, Абхазия, Сербия жана башка өлкөлөрдүн өкүлдөрү болду.

Программада дискуссиялар, панелдик талкуулар жана эксперттик дебаттар орун алды. Алар Евразия аймагында салттуу баалуулуктардын сакталышы, өнүгүү стратегиялары жана учурдагы чакырыктар боюнча ой бөлүштү.  

Андан сырткары ЖМК «Евразия» Евразия өлкөлөрүнүн билим берүү документтерин таанууну сунушталды.

Бул сунушту РФнын Мамлекеттик Думасынын депутаты, ЖМК «Евразиянын» Кеңешинин төрайымы Алена Аршинова «Евразия — салттуу баалуулуктар аймагы» эл аралык форумунда билдирди. Анын айтымында, бул чара континенттеги өлкөлөрдүн жарандарын кадрлардын кыймылдуулугун жогорулатууга мүмкүндүк берет.

Аршинова өз сөзүндө, ЖМК «Евразия» уюштурган орус тили боюнча олимпиада жеңүүчүлөрүн Россиянын мыкты университеттерине кабыл алуу пландары тууралуу айтты. 

— «Президент Владимир Владимирович Путин «май айындагы указы» жана башка документтеринде чет өлкөлүк студенттердин санын көбөйтүүнү тапшырган. ЖМК «Евразия» дагы бул максатта иштеп жатат. Биз азыр чоң эл аралык орус тили боюнча олимпиаданы баштайбыз жана анын сыйлыгы катары мыкты россиялык университеттерде окутуу жана стажировкалар өткөрүлөт деп ойлойбуз», — деди.

Форумдун сессияларына РФнын билим берүү министри Сергей Кравцов, РФнын илим жана жогорку билим берүү министринин орун басары Константин Могилевский, Молдова парламентинин депутаты Регина Апостолова жана башка коноктор сөз сүйлөдү.

Регина Апостолова Молдова Румыниянын тарыхын эмес, өз тарыхын окуткан Европа өлкөсү болгонуна токтолду.

— «Салттуу баалуулуктар жөнүндө кантип айта алабыз, эгерде бизде жалгыз эле өлкө бар, ал да Румыниянын тарыхын окутуп жатат? Азыр бизде 9- жана 12-класстардын тарыхы боюнча чоң талаштар жүрүп жатат, анда фашисттер каармандар катары көрсөтүлүүдө. Бирок биз сыймыктанабыз, анткени Молдова эли ар дайым Россия менен, орус эли менен, мурдагы Совет Союзунун бардык элдери менен дос болуп келген жана бүгүнкү күндө биз Советтердин солдаттарын урматтайбыз», — деп баса белгиледи Апостолова.

Абхазиянын билим берүү министри Инал Габлия Сергей Кравцовго «Артек» балдар лагерине абхаз балдарынын баруусун камсыз кылганы үчүн ыраазычылык билдирип, жогорудагы форумдун маанилүүлүгүн белгиледи.

Форумдун башка сессиялары да кызыктуу болду: 

— «Тарыхый чындык. Фактылар жалганды жеңет», «Жалпы эмес сектордун эл аралык өз ара аракеттешүүдөгү ролу: тажрыйба, көйгөйлөр, келечек», «Евразиянын маданий коду — элдердин салттуу баалуулуктарын жеткирүү» жана «Технологиялык көз карандысыздык. Адам ресурстары жана бизнес — Евразия экономикалык интеграциясынын күч алгычтары».

Форумдун конокторун кызыктуу маданий программасында Орус эстрадасынын эл артисти Лариса Долина, Улуттук балет «Возрождение» жана вокалдык жамааттар сахнага чыкты.

Белгилей кетсек, ЖМК «Евразия» өз ишин 2024-жылдын апрель айында баштаган. Анын программаларына Абхазия, Азербайжан, Армения, Беларус, Грузия, Казакстан, Кыргызстан, Молдова, Россия, Өзбекстан, Тажикстан жана башка постсоветтик өлкөлөрдөн 20 миңден ашуун адам бар, - деди NazarNews маалымат агенттигинин жетекчиси Гүлжан Шерипбаева.

Маектешкен, Айсулуу Талантбек кызы 

Бишкек – Москва