Текебаев барган жерде дайыма ызы-чуу. Ал Германияга элчи болуп кеткен. Немецтерди Ангела Меркел көп жылдары жетектеп келип, ордуна 2021-жылдын аягында Шольц келген. Германияда нан кенен. Ал эмес арткандарын Евробиримдик менен бөлүшөт. Орусияга каршы санкция жасап жаткандар колунда эч нерсеси жок Германияны үмтөтүп карап турган мамлекеттер. Германия канцлери Олаф Шольц болсо НАТОнун Украинага жардам бергени чоң катачылык деди. Ал мурдунан суу тамчылап турган 17 жашында 1975-жылы СДПГга өткөн. 1998-жылы партиялаш Бритте Эрнстке үйлөнгөн, ал эки жолу министр болгон, 2021-жылдан билим министрлер конференциясынын президенти.

Германия оппозициясы канцлер Олаф Шольцтун акыркы каталарынан пайдаланып, Украинаны кошумча куралдандыруу маселесин көтөрүү менен анын отставкага кетиши мүмкүн деп жаза баштады. Германиянын ХДС партиясынын башчысы Фридрих Мерц Киевге оор куралдарды жеткирүү боюнча кийинки аптада пленардык жыйынга сунуш киргизиши мүмкүн. Буга чейин ХДС жана ХСС альянсы Шольцтун негизги багыты менен биригүүгө жана «майда-чүйдө нерселерди шылдыңдабоого» макул болгон болсо да, бул Германиянын бардык негизги саясий күчтөрүнүн позицияларын ачык-айкын кайра карап чыгууга алып келет деп күтүлүүдө.

ХДС менен ХССтин депутаттык тобу өзүнүн сунушун азыр киргизсе, бул мурдагы курстан баш тартуу дегендикке жатат. Бирок бул андан да көп болмок: канцлерди кулатуу үчүн кандайдыр бир сигнал керек. Шольцту өз партиясынын катарынан сындаганын эске алсак, бул сунуш Бундестагда көпчүлүк добушка ээ болушу мүмкүн - бул өкмөт башчынын курсуна так тиешелүү маселе. Бул жагдай канцлер үчүн кооптуу, биринчи кезекте анын Украинаны оор куралдар менен камсыз кылууну каалабагандыгынан улам: колдоонун жоктугу акыры анын кызматтан кетишине алып келиши мүмкүн.

Мындай учурда Шольцтун позициясы ушунчалык солгундайт, ал иш жүзүндө ишеним добушун, башкача айтканда, Бундестагда көпчүлүктү камсыз кылууну суранышы керек болот. Ачык көрүнүп турган мамлекеттик кризис - жана ондогон жылдардагы эң ири тышкы саясий кризистин ортосундабы? Мерц бардык кесепеттерин таразалап алып Шольцту жок кылат.

Бир күн мурун немис басылмалары Берлин Украина үчүн мүмкүн болгон куралдардын экспорттук тизмесин эки эсеге кыскартып, андан оор куралдарды өчүргөнүн жазышкан. Bild жазгандай, өзгөртүүлөр «адаттагыдай эле, канцлердин талабы боюнча» киргизилген. Мындан тышкары, Германиянын аскердик-өнөр жай комплекси Киевге «кыска жана орто мөөнөттүү мөөнөттө жокко чыгарылган көптөгөн куралдарды» жөнөтүүгө даяр экендигин мурда билдирген.

Натыйжада, башында украин тарап берген тизме 48ден 24 баракка кыскарган. Украина сураган куралдын 15 түрүнөн үч позиция калды, анын ичинде мүмкүн болгон альтернативаларды көрсөтүү.

Кыргызстан Кытайдын аймагына кирет деген карта тапшырган Меркель канцлерден 2021-жылдын аягында кеткен. Ангела Меркель немец өкмөтүн он алты жыл башкарып, узактыгы боюнча Гельмут Колго эки жума жетпей калды.Кытай мамлекетинин жетекчиси Си Цзиньпин Германияга иш сапары менен барганда 1735-жылы түзүлгөн Кытайдын байыркы картасын баалуу белек катары тапшырган. Бул картада Кыргызстан, Орусиянын Сибири, Тыва жана башкалар Кытайдын аймагына кирип калган, бирок Кытай мамлекети Тибет, Синьцзян, Монголия жана Манжурияны камтыган эмес. Тайвань менен Хайнань да кошулган эмес. Бул карта убагында дүйнөгө бүлүк түшүргөн.

Ангела Меркелдин кетишине байланыштуу «Күүгүмдөгү нур» деген бундесвер уюштурган салтанаттуу церемония болду. «Күүгүмдөгү нур» 16-кылымдан бери уюштурулуп келаткан жарандык адамдар аскердик адамдардан урмат алып келаткан сый. Бирок немец канцлерлери мындай сыйга 1998-жылдан бери татыктуу болуп келатат.

Германиянын 2005 -жылдан бери алмаша элек туруктуу канцлери Ангела Меркель болгон. Тагыраагы, Германиянын тарыхындагы биринчи аял жана жалгыз канцлер. Көптөгөн немистер Меркелди "мути" - апа деп аташат. Бардык немистердин апасы. Ошол эле учурда Меркелдин өзүнүн балдары жок болгондуктан чындыгында немис эли жана анын экинчи күйөөсү Йоахим Зауэрдин балдары ордун толтурат. Бирок, эмне себептен Меркелдин балдары жок? Тилекке каршы, Ангела 23 жашында тукумсуздук диагнозу коюлган. Меркель эң мыкты клиникаларда көп жолу дарыланган, бирок бул эч жыйынтык берген эмес.

Имиштерге караганда, Меркелдин биринчи күйөөсү химик Улрих Меркель менен ажырашуусунун негизги себеби алардын балалуу боло албагандыгы болгон. Кээ бир адамдардын айтымында, Ангела ажырашууга абдан капа болгон, ал эми күйөөсү тескерисинче такыр өкүнгөн эмес.

Баса, Меркель мурунку жубайы менен болгон оор абалдан улам Германияда суррогат эне болууга тыюу салганын айтышат. Германияда бул процедураны ишке ашырган дарыгер 3 жылга чейин эркинен ажыратылышы мүмкүн деген тыянакка келген. Бул боюнча айтылган сөздөргө караганда, Ульрих Меркелдин экинчи аялы да Ангела сыяктуу балалуу боло албай, алар суррогат эненин кызматынан кийин балалуу болушкан. Муну билген Ангела ачууланып, суррогат энеге тыюу салуу боюнча мыйзам долбоорун колдогон.

Бирок, бул жөн гана ушак. Расмий маалыматтар боюнча, мындай кызматка тыюу салуунун себеби башка. Суррогат эне болууга Европанын көпчүлүк өнүккөн өлкөлөрүндө, ошондой эле АКШнын кээ бир штаттарында тыюу салынган. Атап айтканда, бул жерде немис парламентинин 1991-жылы айтылган расмий позициясы: "Суррогат эне болуу баланын эркине карама-каршылыкты алып келет. Себеби аны көтөрүп жүргөн эненин ортосундагы психосоциалдык мамиле эске алынбай калат. Төрөгөндөн кийин баланы энесинен, энени баладан ажыратуу, экөөнө тең терс таасирин тийгизиши мүмкүн" деп жазылган парламенттин расмий позициясында.

Германия саясий жактан АКШга көз каранды, анткени 1945-жылдан бери Экинчи дүйнөлүк согуштун жыйынтыгы боюнча бүтүндөй эл аралык структура үчүн курулган. Саясат таануучу, Москвадагы Бисмарк коомунун төрагасы Михаил Голованов Lenta.ru менен болгон маегинде эки өлкөнүн мамилесин ушундай сүрөттөгөн.

Эксперт Германиянын системасынын Кошмо Штаттардын үстүнөн суверенитети саясий жактан чектелген деп эсептейт: «сактандыргычтар» системага курулган, алар немец элитасынын толугу менен көз карандысыз саясат жүргүзүүсүнө тоскоолдук кылат. «Алар бул жөнүндө катуу айтышпайт, бирок баары түшүнөт», - деген ал.

Голованов америкалык аскерлер дагы эле ФРГда жана башка Европа өлкөлөрүндө экенин эске салды. Анын ою боюнча, бирдиктүү европалык армия пайда болгонго чейин, Берлин «Вашингтондун каналын ээрчүүнү» улантат, бирок бул долбоор ондогон жылдар бою ишке ашырыла баштабай талкууланып келген. Ошол эле учурда, Германиянын армиясы кейиштүү абалда жана бийлик ресурстары жок, саясий суверенитетке жетүү мүмкүн эмес.

«Бирок, Германия Европа блогунун эң чоң экономикасы бойдон калууда, бүт Европа Биримдигинин таянычы», - деп эскерет Голованов. Бүт ассоциациянын стабилдүүлүгүн сактагандыктан, кээ бир маселелерде, мисалы, энергетикалык коопсуздук боюнча Атлантика өнөктөштүгүн «түртүүгө» чамасы жетет.

Германиянын жаңы өкмөтү «Түндүк агым 2» газ кууру долбоору боюнча Орусия менен жетишилген келишимдерди жогору баалашы мүмкүн экени маалымдалдаган.

Европалык айрым маалымат каражаттары жазгандай, Кошмо Штаттардын улуттук коопсуздук боюнча агенттиги 2012-2014-жылдары Европадагы алдыңкы саясатчыларды, анын ичинде Ангела Меркелди Даниянын чалгын кызматынын жардамы менен аңдыган. Бул маселе 2021-жылдагы Даниянын ички чалгын кызматынын иликтөөсүнүн жыйынтыгында аныкталганын аталган мамлекеттин улуттук агенттигинин жашыруун булактарына таянып билдирди. Иликтөөгө караганда, АКШнын коопсуздук агенттиги Швеция, Норвегия, Франция жана Германиядагы жогорку даражалуу аткаминерлердин артынан тыңчылык кылуу үчүн Даниянын маалымат кабелдерин колдонот. Аңдууга туш болгондордун арасында немис канцлери Ангела Меркел жана Германиянын тышкы иштер министри Франк-Вальтер Штайнмайер да болгону кабарланды.

Журналисттердин маалыматына караганда, АКШнын коопсуздук агенттиги Даниянын коопсуздук кызматтарынын жардамы менен суу алдынан өткөн интернет кабелдер аркылуу каттарды окуп, телефон сүйлөшүүлөрүн тыңшап турушкан.Немис бийлиги иликтөө тууралуу маалыматтарды караштырып жатканын билдирди:

"Федералдык бийлик отчетту эске алып, улуттук жана эл аралык мекемелер менен түшүндүрмө алуу үчүн байланышууда", -деди өкмөттүн расмий өкүлү Штеффен Зайберт. Швециянын коргоо министрлиги Даниядан бул тууралуу толук маалымат талап кыларын кабарлады. Дания менен АКШ бийлиги журналисттердин суроолоруна жооп бере элек.

Ангела Меркелдин ордун 63-жаштагы Олаф Шольц баскан. Ал акыркы үч жылда вице-канцлер жана финансы министри постун ээлеп келген.

Даярдаган: Азизбек КЕЛДИБЕКОВ, NazarNews.kg