Тышкы иштер министри Кулубаев АКШнын Борбор Азия боюнча жооптуу кызматкери, мамлекеттик катчынын ишенимдүү адамы Дональд Лу менен сырдана маек курду. Ушул эле аймакта «талибдер» бийликке келген соң диний жөрөлгөлөр күчөдү. Кыздар 6-класс гана билим алып, андан кийин мектепте барууга тыюу салынган. Жакында аялзатын коомдук жайларда  паранжа жамынып жүрүш керектиги боюнча мыйзам кабыл алынду. Бул мыйзам бобюнча телеканалда алып баруучулар да бет кап кийип жүрүшү керектиги айтылат. Ооганстандагы бир катар телеканалдардын эркек алып баруучулары никабы жок иштөөгө тыюу салынган аял кесиптештерине тилектештик билдирип, эфирлерге беткапчан чыгышты. "Талибандын" Ислам ориентациялар министрлиги ооган талаканалдары үчүн мындан ары аял алып баруучулар эфирге жүздөрүн жаап чыгышы керектиги тууралуу буйрук чыгарган. Кыймылдын өкүлдөрү бул акыркы чечим экенин жана ал боюнча эч кандай сүйлөшүү болушу мүмкүн эместигин билдирген.

Эркек алып баруучулары көзүнөн башка жеринин баарын беткап менен жаап, эфирге чыккан телеканалдардын арасында Tolo News, Ariana Television, Shamshad TV жана 1TV телеканалдары бар. Бул акция студиянын конокторунун бири "Талибандын" Ислам ориентациялары министрлигинини басма сөз катчысына кайрылып, никаб кийип алып адамдар менен сүйлөшүп көрүүнү сунуштагандан кийин башталган. Анда мекеменин расмий өкүлү Мухаммад Акиф Мухажир бул сунушту четке кагып, "Талибдердин талабына ачык каршылык билдиргендер же аны шылдыңдап жаткандар шарият мыйзамдарынын каршылаштары" деген.

Күн мурун соцтармактарда #FreeHerFace хештеги менен акция башталган. Ага катышкан эркек алып баруучулар аял кесиптештерине тилектештик билдирип, кара беткап менен тартылган селфи сүрөттөрүн жарыялап жатышат. Буга чейин Tolo News'тун алып баруучусу Ялда Али Instagram баракчасына жоолуктан тышкары кара беткап тагынып жүргөн видеосун жарыялаган – талибдер аял алып баруучуларга никабдын ордуна кара түстөгү беткап тагынууга уруксат беришкен. Ал ортодо # FreeHerFace өнөктүгүнө Ооганстандагы жана анын сыртындагы жүздөгөн соцтармак колдонуучулары кошулууда.

Human Rights Watch уюмунун жергиликтүү бөлүмүнүн аялдар укуктары боюнча өкүлү Хизер Барр талибдердин телеканалдар үчүн чыгарган буйругун сындап, "кыйла активдүү жана практикалык кадамдарды, анын ичинде "Талибан" лидерлеринин чет өлкөлөргө чыгуусуна тыюу салууну калыбына келтирүү сыяктуу чараларды көрүүгө мезгил келгенин айтты. "Талибдер менен жолуга турган дипломаттар # FreeHerFace акциясын колдоп, аялдар менен кыздардын укуктарын бузууну күчөтүп жаткан мындай көрүнүштөргө ачык каршы чыгышы керек", — деди Барр.

2021-жылы августта

бийлик талибдердин колуна өткөндөн кийин өлкөдөгү аялдар менен кыздарга карата мурдагы катаал чектөөлөр кайрадан калыбына келтириле баштаган. Май айынын башында "Талибан" бардык аялдар коомдук жайларда паранжа кийип, эркек тууганынын коштоосунда гана жүрүшү керектигин билдиришкен.

АКШ аскерлери Афганистандан чыгып кеткенде өлкөдөгү саясий-аскердик тең салмак кандай өзгөрөт деп ой жоруган эл аралык эксперттер ушу тапта бул жактагы окуяларга кылдат көз салып турушат. Учурда Кытайдын дагы Афганистанга кызыгуусу артып турган чак. Чындыгында Кытай көптөн бери эле Афганистандагы экономикалык кызыкчылыктарын аныктап, эсебин чыгарып койгон. Буга чейин Афганистанда Америка Кошмо штаттары үстөмдүк кылып келген соң, Кытай активдүү аракетке өтө элек болчу. Эми орун да бошоду, жол да бошоду. Кытай Афганистанды “Бир алкак - бир жол” демилгеси аркылуу өзүнө жакындатууну көздөйт.  

Америкалык “The Daily Beast” маалымат порталы аты жашыруун афган расмийине таянып билдиргендей, Кабул Кытай-Пакистан Экономикалык коридору аттуу 62 миллиард доллардык долбоорго Афганистандын  да  камтылышын каалайт. Долбоордо авто жолдорду, темир жолдорду жана энергия ташуучу куурларды куруу каралган.

Азизбек КЕЛДИБЕКОВ, NazarNews.kg