Орусиянын президенти Владимир Путин өзүнүн кичи мекени Санкт-Петербургда Африка мамлекеттеринин лидерлерин кабыл алууда. 27-28-июль күндөрү өтө турган Орусия-Африка саммитине 17 лидер, анын ичинде Түштүк Африканын президенти Сирил Рамафоса да бар. Санкт-Петербургдагы саммит Йоханнесбургда бир айдан кийин өтчү БРИКС уюмунун жыйынын утурлай уюштурулду. Орусия-Африка саммитине Африка континентинин 49 өлкөсүнүн өкүлдөрү катышат, алардын 17си мамлекет башчылары.  Дээрлик бардык Африка мамлекеттеринин лидерлери менен өкүлдөрүн чогулткан Санкт-Петербургдагы экинчи Россия-Африка саммити 27-июлда ачылып, 28-июлда жыйынтыкталат: "54 өлкөнүн 49у (саммитке- ред.) катышарын ырастады. Жарымынан көбү - 27и жогорку деңгээлдеги өкүлдөр. Алардын 17си мамлекет башчылары, 5и вице-президент, 4ү өкмөт башчы, бири парламент башчысы". Саммитке дээрлик бардык аймактык африкалык уюмдардын, анын ичинде Африка биримдигинин жетекчилери катышууда.

Биринчи Орусия-Африка саммити 2019-жылдын 23-24-октябрында Сочиде "Тынчтык, коопсуздук жана өнүгүү үчүн" урааны астында өткөн. РИА Новости маалымдагандай, форумдун уюштуруучулары биринчи саммитке Россиядан жана 104 өлкөдөн жана аймактан 6 миңден ашуун катышуучу жана журналисттер, анын ичинде миңден ашуун чет элдик бизнес өкүлдөрү, эки миңге жакын чет элдик расмий делегациялардын өкүлдөрү катышканын  билдиришкен. Форумга Африканын бардык 54 өлкөсүнүн расмий өкүлдөрү чогулушкан, алардын ичинен 45и мамлекет жана өкмөт башчылары. Биринчи саммитте Россия менен Африка өлкөлөрү 800 миллиард рублдан ашык суммага 50дөн ашык келишимге кол коюшканын, Россия президентинин кеңешчиси Антон Кобяков форумду жыйынтыктап жатып билдирген.

Россия Санкт-Петербургдагы саммитке Африка континентинин бардык өлкөлөрүнүн башчыларын чакырды, бирок алардын бири келе албаса, түшүнүү менен мамиле кылат, деп билдирди РФ Тышкы иштер министрлигинин өзгөчө тапшырмалар боюнча элчиси Олег Озеров РИА Новостиге берген маегинде. Анын айтымында, Африка өлкөлөрүнөн жана Африка Биримдиги сыяктуу аймактык бирикмелерден 49 делегация катышарын ырасташты.

Озеров катышуучулардын тизмеси акыркы учурга чейин өзгөрөөрүн баса белгилеп, Россия Федерациясы саммитке расмий мамлекет башчыларын гана чакырып жатканын өзгөчө белгиледи.

 

Дан келишими, тынчтык атом, суверенитет

Россия-Африка саммити башка нерселер менен катар дан келишимин жана Россиянын дүйнөлүк рынокту колдоо аракеттерин талкуулоо үчүн маанилүү, деп билдирди орус президентинин басма сөз катчысы Дмитрий Песков.

Олег Озеров РИА Новостиге билдиргендей, саммитте ондогон эки тараптуу документтерге кол коюлат, келишимдердин чоң пакети даярдалууда. Ал ошондой эле Россия Санкт-Петербургдагы саммитте дан келишими токтотулган шартта Африка өлкөлөрүнө азык-түлүк көйгөйлөрүн чечүү жолдорун сунуштай турганын айтты.

Россия Бурунди жана Зимбабве менен тынчтык атомдук кызматташуу боюнча келишимдерге кол коет, бул тууралуу орус өкмөтүнүн буйругу дүйшөмбү күнү расмий укуктук маалымат порталында жарыяланды. Россия тараптан бул документтерге “Росатом” мамлекеттик корпорациясы кол коет.

Мындай тышкары, Мамлекеттик Думанын комиссиясынын жетекчиси Василий Пискарев Мамдуманын тышкы кийлигишүү фактыларын иликтөө боюнча комиссиясы Африкадагы кесиптештери менен суверенитетти коргоо жана тышкы кийлигишүүгө каршы туруу боюнча тажрыйба алмаша турганын билдирди.

Орусиянын президенти Владимир Путин Африкада орус тилин үйрөтүүчү мектептерди ачууну сунуштады. Бул тууралуу ал 27-июлда Орусия-Африка экономикалык жана гуманитардык форумунун пленардык жыйынында сөз сүйлөп жатып билдирди. Анын пикиринде, орус тилин үйрөнүү жана Орусияда жогорку билим берүү стандарттарын киргизүү мындан аркы өз ара пайдалуу тең укуктуу кызматташтык үчүн мыкты негиз түзөт.

«Кийинки жылы орус тилинин эл аралык уюму өз ишин баштоосу керек, ага алар орус тилин сүйгөн жана колдонууну каалаган, орус маданиятын сүйгөн жана кызыккан бардык өлкөлөр кирүүгө ачык болот. Биз африкалык өнөктөштөрдү бул ишке кошулууга чакырабыз. Африканын 28 өлкөсүндө мектепке чейинки, башталгыч жана орто мектептерде мугалимдерди жана тарбиячыларды окутуу үчүн ачык билим берүү борборлорун түзүү долбоору ишке ашырыла баштады. Бул үчүн биз африкалык студенттерди Орусиянын педагогикалык университеттерине кабыл алууну олуттуу түрдө көбөйтүүнү пландап жатабыз», - деди президент.

Орус лидеринин айтымында, Орусияда Африкадан келген дээрлик 35 миң студент билим алат жана алардын саны тынымсыз өсүүдө. Путин Орусия Африка өлкөлөрүнө жогорку гана эмес, орто билим берүүнү да өнүктүрүүгө жардам берерин баса белгиледи.

Россиянын президенти Владимир Путин Россия Федерациясынын Африка Биримдигинин эл аралык бирикмелер менен байланышын колдой турганын айтты. Бул тууралуу орус лидери 27-июлда Санкт-Петербургда өткөн экинчи Россия-Африка саммитинде Африка биримдигинин төрагасы, Комор аралдары биримдигинин президенти Азали Ассумани менен жолугушууда билдирди.

“Эске сала кетейин, Россия Африка Биримдигине “20 тобуна” толук кандуу мүчөлүк берүү демилгесине биринчилерден болуп оң жооп берген”, - деп белгиледи президент. Мамлекет башчысы ошондой эле Африка биримдиги быйыл сентябрда Индиянын Нью-Делиде өткөн G20 саммитинде биримдиктин толук кандуу мүчөсү болоорун күтүүдө.

Мындан тышкары, Путин Россия африкалык мамлекеттердин эгемендүүлүгүн бекемдөөгө мындан ары да жардам берүүгө, ошондой эле Африканын көп полярдуу дүйнөлүк тартиптин жаңы системасындагы негизги өнөктөштөрдүн бири болууга жардам берүүгө даяр экенин баса белгиледи.

Өз кезегинде Африка биримдигинин башчысы Ассумани Африка өлкөлөрүнүн лидерлери Россиянын президентине эл аралык платформаларда көрсөткөн колдоосу үчүн ыраазы экенин белгиледи. Анын айтымында, Африка көп полярдуулук доорунда эл аралык платформаларда “өз сөзүн алышы” керек. Африка Биримдиги өкмөттөр аралык уюм континенттин 55 мамлекетин бириктирет. Азыр анын төрагасынын статусунда Комор аралдары союзунун президенти Азали Ассумани турат.

Эске сала кестек, 12-июлда Россиянын Тышкы иштер министрлигинин өзгөчө тапшырмалар боюнча элчиси, Россия-Африка өнөктөштүк форумунун катчылыгынын жетекчиси Олег Озеров Африка өлкөлөрү менен өз ара пайдалуу кызматташтыкты өнүктүрүү сапаттык жаңы деңгээлге чыгып жатканын билдирген.

Владимир Путин Африка көп уюлдуу дүйнөлүк тартиптин лидерлеринин бири болоруна ишенген. Ал Россия Федерациясы Африка мамлекеттери менен кызматташууга ар дайым акча төлөп келгенин жана мындан ары да артыкчылык берерин кошумчалады.

Азизбек КЕЛДИБЕКОВ, NazarNews.kg