АКШ Конгресси АКШнын Мамдепартаментинин 2023-жылдагы бюджетин бекитти. Борбор Азия өлкөлөрүнүн ышпалдасын чыгарууга 300 млн АКШ долларын сарптоого ниеттенүүдө. Кошмо Штаттарынын кара ниеттик менен кийлигишүү аркасында 2022-жылдын январында Казакстанда алоолонгон от тутанып, казак эли солк этип барып токтогон Андан соң 2022-жылдын июлунда Каракалпакстанда сепаратисттик сезимдер ойгонуп Өзбекстандан бөлүнүү  тууралуу ойлор оргуштап чыкты. Кошмо Штаттарынын тикелей көрсөтмөсү алдында  Тажикстан  Кыргызстандын жерлерин басып алууга стратегиялык көп баскычтуу планы менен иш жасаган. 14-17 сентябрда бул көп баскычтуу планын ийгиликтүү ишке ашырган. «Экспанция коркутуу менен» деген аталыштагы стратегия десек болот. Стратегия төмөнкү негизги баскычтардан турат: Кыргызстандын жерлерине территориялык претензия коюуга укуктук базаны чыңдоо.Тажикистандын пайдасына ылайык карталарды, документтерди гана колдонуу. Бул 1924-29-административдик карта жана 1989-жылкы комиссиянын протоколу. Ошол документтерге негиздеме жасап протоколдорду даярдоо, түзүү, бизге таңулоо.

14-17. 09. 2022-жылдары куралдуу кол салып, басым астында бизге таңуулоо менен номер 39-42-протоколго кол койдуруп укуктук негиздемеге жетишти. Кыргызстандын жерлерине территориялык претензия коюп, ал жерлер Тажикистандын жери деп бүткүл дүйнөгө байма-бай жарыялап дүйнөлүк коомчулуктун кулагына сиңирүү, Кыргызстанга каршы маалыматтык диверсия жасоо:Муну ийгиликтүү жасап жатат, БУУда Кыргызстанды агрессор деп жарыялап, Кыргызстан кол коюлган протоколдорду аткарбай абалды курчутат жана башка сөздөр.

Куралдуу кол салып коркутуу жолу менен претензия койгон жерлерине тоскоолдуксуз кирүүгө, үзгүлтүксүз курал жарак, ок дары, азык-түлүк, дары дармек жана башка каражаттар менен тоскоолдуксуз камсыздоого шарт түзүү. Ворухка кирип чыккан жолду көзөмөлдөгөн чек ара постторду алдырып салып, Ворух анклавына оор куралдарды жайгаштырып, Ворух элин курал таркатып чоң күч түзүп алган. Чек ара постторун чек ара тозоту менен кошо алдыртып салып туш тараптан тоскоолдуксуз кирүүгө чыгууга шарт түзүү аракетин ийгиликтүү ишке ашырып жатат десем жаңылышпайм. Претензия койгон аймактарды өздөштүрүү, өздөштүрүүгө каршылыктарды жоюу.

 2022-жылдын декабрь айында АКШнын Эл аралык кызматташтык боюнча агенттиги (USAID) "Медиа көз карандысыздыгын колдоо демилгеси (Медиа-К)" аттуу беш жылдык долбоорун жыйынтыктады. "Белый парус" маалымат агенттигинин маалыматы боюнча, америкалыктар бул долбоордун алкагында Кыргызстандагы 12 жалпыга маалымдоо каражаты: «Азаттык»  менен бейөкмөт уюмдарды, НТС, "ТВ1kg", "Клооп.Медиа", "Кактус.Медиа",  "ПолитКлиника", "Салам радио", "24.kg", "Говори ТВ", "Марал ТВ", "Элгезит", "ЛюбимийТВ" жана "Медиаполиси институту" бейөкмөт уюму. Жалпы суммасы 10 миллион 650 миң АКШ долларына каржылаган. Каржылоо муну менен эле чектелип калбайт.

Көпчүлүк батышчыл ЖМКлар (грант алуучулардын чөйрөсү дээрлик жогорудагылар) NED – Демократияны колдоонун улуттук фондунун гранттарында бекем отуруп алышкан. Бул Демократияны колдоонун улуттук фонду өз мезгилинде кадимки Советтер Союзуна каршы иштеген бүтүндөй бир бөлүп-жаруучу системанын негизги элементи болгондугун эске сала кетели.

NEDдин түзүмүн ЦРУнун (АКШнын Борбордук чалгындоо башкармалыгы) директору Ж. Уильям Кейс жана АКШнын Улуттук коопсуздук кеңешине караштуу пропаганда жана дезинформация боюнча адиси, ЦРУнун штаттан тышкаркы кызматкери Уолтер Рэймонд иштеп чыккан. Азыркы кезде дагы NED Вашингтонго баш ийбеген мамлекеттерди туруксуздаштыруу максатында иш алпарат. Мындайча айтканда, NEDдин абалды козутуп, туруксуздаштырууга багытталган ишмердүүлүгү керектүү региондорго керектүү маалыматтарды акырын жылдырып коюп, нааразылык акцияларын уюштуруу аркылуу ишке ашат.

АКШ Конгресси 2023-жылга Кыргызстандагы бейөкмөт уюмдар жана батышчыл ЖМКлар үчүн гранттардын олчойгон үлүшүн негизги донору катары АКШнын Эл аралык кызматташтык боюнча агенттигине (USAID) бөлдү. "АКШнын жардамы көбөйүп бараткан орусиялык жалган маалыматтарга каршы турууга жана маалымат каражаттарынын көз карандысыздыгын жогорулатууга көмөкчү болмокчу. Тиешелүү программалар жарандык коомдор менен маалымат каражаттарын каржылап, колдоого алат.

Башкача айтканда, ЮСАИД провокациялык маанидеги макалалар менен видеороликтерди каржылоону улантат. Кыргызстандагы батышчыл маалымат каражаттарынын көпчүлүк материалдары өлкөдөгү орус жана кытай таасирин басууга багытталганында эч шек жок. Анткени эки мамлекет тең АКШнын бул аймактагы атаандаштары болуп саналат".

Алардын Кыргызстандагы ички саясий кырдаалды жана өлкө экономикасын туруксуздаштыруу ниетин боолголоп жаткандырсыз. Америка бийлиги сөз эркиндиги жана демократия тууралуу ураандарды бетке кармап алып, өздөрүнүн жүргүзүп жаткан саясатына макул болбогондордун баарынын оозун жапкысы келет.

NEDдин отчетуна ылайык, 2022-жылы NED Кыргызстанда төмөнкү медиа уюмдарды – "Экономист" (58,000 АКШ доллары), "Клооп медиа" (565,900 АКШ доллары),  "Медиа-спейс" (48,800 АКШ доллары),  "Медиаөнүктүрүү борбору" (94,000 АКШ доллары), "Медиаполиси иниституту" (48,000 АКШ доллары), "Жиномикс медиа" (110 000 АКШ доллары) каржылаган.

2022-жылдын декабрь айында АКШ Конгресси АКШнын Мамлекеттик департаментинин 2023-жылдагы бюджетин бекитти. NED бул бюджеттин алкагында демократиялык кайра курумдар деп аталган реформаларга, анын ичинде Борбор Азия өлкөлөрүнө 300 млн АКШ долларын сарптоого ниеттенүүдө. Бюджетти бекитүү менен АКШ Конгресси NEDге Борбор Азия аймагын пайдалануу менен Орусия, Кытай жана Иранга карата конструктивдүү эмес пландарды ишке ашырууга мүмкүнчүлүк берди.

Ошентип, АКШ бийлиги өз пландарын Кыргызстан аркылуу ишке ашырып, бул региондо өз позициясын мындан дагы бекемдөөнү көздөп жатат. Башкача айтканда, АКШ жакында ЖМКлар аркылуу "суук колун" Кыргызстанга салат.  Биз буга кайдыгер карабашыбыз кажет, ар кандай деструктивдүү аракеттердин болуп кетүү мүмкүндүгүнө жол бербеш үчүн уга турган, түшүнө турган жердин баарына азыртадан коңгуроо кагышыбыз зарыл!

Мына ушундай чоң-чоң суммадагы акча бөлүнгөндөн кийин океандын ар жагындагы заказчиктердин 2023-жылы өлкөдөгү кырдаалды туруксуздаштыруу боюнча чоң пландары даярдалып, күтүлүп жатканы турган иш. Ошондуктан, Кыргызстандын карапайым эли да өтө сак болуусу керек.

Азизбек КЕЛДИБЕКОВ, NazarNews.kg