Мауна Лоа - планетадагы эң чоң активдүү вулкандардын бири. Жашы кеминде миллион жылды түзгөн Жердин эбегейсиз жанар тоосу өзүнүн коркунучтуу сулуулугу жана улуу күчү менен таң калтырат. Гавайи тилинен которгондо аты "узун тоо" дегенди билдирет. Ал кээ бир кызыктуу мүнөздөмөлөргө жана зор көлөмгө ээ болгондуктан, жер бетиндеги эң чоң жанар тоо болуп эсептелет. Бирок, ал аянты жана көлөмү боюнча эң чоңу гана, анткени андан бийик Мауна Кеа сыяктуу башка вулкандар бар. 

Мауна Лоа кайда жайгашкан?

Meгавулкан Гавайи аралында же Чоң аралда жайгашкан. Бул Гавайи штатын (АКШ) түзгөн сегиз Гавай аралынын бири. Мауна Лоа жанар тоосу ошол эле аралдагы башка вулкандар менен чектеш: түндүгүндө - Мауна Кеа менен, түштүгүндө - Килауза менен.

Мауна Лоанын тарыхы

Жанар тоонун пайда болушу болжол менен 700 миң жыл мурун башталган. Алгач ал океандын сууларынын астында болгон жана болжол менен 400 миң жыл мурун жер үстүнө чыккан. 

1912-жылдан бери Гавайи аралында Мауна Лоа тоосун тынымсыз көзөмөлдөп турган Гавайи вулкандык обсерваториясы иштейт.

Акыркы ири жанар тоо атылышы 1950-жылы болгон. Ар бир он жылда анча күчтүү эмес атылуулар 1980-жылдардын башына чейин болуп келген. Мауна Лоадун акыркы атылышы 1984-жылы жазында катталган.

Мауна Лоанын сүрөттөлүшү

Мауна Лоа - калкан жанар тоо. Мауна Лоа деңиз деңгээлинен 4169 метр бийиктикте айгашкан. Тоонун түбү 5791 м тереңдикке чейин суунун астында жатат. Натыйжада Мауна-Лоа вулканынын жалпы бийиктиги 9960 метрди түзөт.

Эбегейсиз чоң көлөмүнүн, болжол менен 75 миң км³ болгондугуна байланыштуу, Мауна Лоа планетанын мегавулкандарынын сап башында турат. 

Кызыктуу фактылар

Гавайи аралдарындагы Мауна Лоа жанар тоосунун кратеринин диаметри 5 кмге жетет. Анда абдан кооз көл жайгашкан.

Тоонун чокусуна биринчи чыккан изилдөөчү А.Мензис болгон. Ал 1794-жылы кратерге жеткен.

Жанар тоонун атылышынын орточо узактыгы 7 күн. Лава агымынын ылдамдыгы болжол менен 4-5 км/саат. Бир суткага жетпеген убакытта лава жээкке жетет.

Гавайи аралында байыркы лавалардын үстүнө курулган Хило айылы бар. Кызарган масса айылга абдан жакын агып барган учурлар аз эмес. Мисалы, 1880-жылы лава Хилодон болгону 2 км алыстыкта ​​токтогон.

Гавайи аралы дээрлик экватордо жайгашкандыктан, асманды изилдөө үчүн абдан ыңгайлуу деп эсептелет. Жанар тоонун башында 11 өлкөнүн 13 заманбап телескобу бар. Бул жерде жыл бою жылдыздарды байкоого болот. Мындай бийиктикте асманды каптай турган булуттар кездешпейт.

Мауна Лоа вулканынын уникалдуу экосистемасын сактап калуу үчүн бийликтегилер аралга адамдар алып келген жаныбарлардын түрлөрүн алып салууну пландаштырууда.

Белгилей кетсек, дээрлик кырк жылдык уйкудан соң, аталган жанар тоо 27-ноябрда атыла баштады.

Булак: NazarNews.kg