Орусия аскерлеринин украин чек арасына жакын жерге топтолушу – акыркы апталарда АКШда мунай баасынын токтоосуз кымбаттоосу менен коштолду. Ушул тапта баа соңку жети жылдагы эң жогорку көрсөткүчкө жетти. Орусиянын Украинага кол салуу ыктымалдуулугу АКШнын президенти Жо Байден менен Демократиялык партия үчүн олуттуу саясий көйгөйгө айланышы мүмкүн. Америкалык эксперттер күйүүчү майдын кескин кымбаттоосу кол салуунун негизги кесепеттеринин бири болуп калышы мүмкүн экенин эскертүүдө.

АКШда бензин бир жылда 40 пайызга, акыркы айда болсо 6 пайызга жогорулаган. Ушул тапта өлкөдө бир литр бензиндин наркы орто эсеп менен бир доллар турат. Эгер орус-украин жаңжалы курчуп кетсе, Орусиядан мунай ташуу үзгүлтүккө учурашы мүмкүн. АКШнын президенти Жо Байден шейшембиде сөз сүйлөп, анын администрациясы бензиндин баасын турукташтыруу үчүн бардык инструменттерди колдоно турганын айтты. Бирок өкмөттүн жакынкы келечекте бензиндин баасын төмөндөтүү боюнча мүмкүнчүлүгү жок. Былтыр ноябрь айында рынокко мамлекеттик стратегиялык запастан түшкөн мунай баанын өсүшүн бир нече жумага токтотуп турууга гана жеткен. JPMorgan банкынын адистеринин божомолунда, мунайдын бир баррелинин баасы 125 долларга чейин өсүшү мүмкүн. Сурамжылоолорго караганда, америкалыктардын 85% азык-түлүк жана бензин сезилерлик кымбаттаганын белгилешкен. Респонденттердин 10% кымбат бензин жана отун – өкмөт чече турган негизги көйгөй экенин айтышкан.

"Украина Орусия Федерациясы менен тынчтык орнотуу үчүн бардык форматтагы сүйлөшүүлөргө даяр, бирок ачык билдирүүлөргө карабастан, орус тарап реалдуу сүйлөшүүгө даяр экенин көрсөтпөй жатат", - деп билдирди Украинанын президенти Владимир Зеленский. Буга чейин Эрдоган орус лидери Владимир Путиндин оң жообу болгон учурда Түркия, Орусия жана Украина президенттеринин үч тараптуу жолугушуусун Анкарада же Стамбулда өткөрүү ыктымалдыгын билдирген. Түркиянын тышкы иштер министри Мевлүт Чавушоглу кийинчерээк Түркия Орусия Федерациясы менен Украинанын «Минск» форматындагы жолугушуусун өткөрүүгө Анкара даяр экенин билдирген.

17-февралдан баштап Донбасста абал сезилерлик курчуду. Украина коргоо министри Алексей Резников аймактагы ок атууларды атайын кутум деп атады. Министр жикчилдер Орусиянын колдоосу менен иш алып барып жатканын белгиледи. Резниковдун айтымында, Москва Украинага каршы агрессиясын негиздөө үчүн маалымат кампаниясын күчтөндүрүп жатат. Ал ок атуулар карапайым жашоочуларга, анын ичинде балдарга коркунуч жаратып жатканын белгиледи. Украинанын чыгышында орун алган жикчилдер бейшембиге караган түндөн тартып украин армиясы Донецк жана Луганск аймактарында ок атууну күчөткөнүн айтышууда. Маалыматка караганда, Донецктин четиндеги ок атуудан бир аял жаракат алды.

Украина бийлиги болсо кечээ Донецк жана Луганск облустарындагы жикчилдер тарабынан 50дөй ок атуу катталганын кабарлады. Киев белгилегендей, жарандык инфраструктураларга, анын ичинде бала бакчага ок тийген, тынч жарандардын арасында жабыркагандар бар. Аймакта абал АКШ менен НАТО Орусияга Украинага кол салышы мүмкүн экенин жарыялаган маалда курчуп жатат. Орусиянын Коргоо министрлиги аскерлери мурдагы орундарына кайтып жатканын 15-февралда жана 16-февралда да билдирген. АКШ, НАТО жана Украинанын бийлиги Орусия аскерлерин Украинанын чек арасынан артка тартканы байкалбаганын жарыялап, кол салуу коркунучу дале сакталып турганын айткан. Алар тескерисинче, чек аралаш аймакта жыйналган орус күчтөрү 130 миңден 150 миңге чейин көбөйгөнүн билдирип жатышат.

30дай мамлекет мүчө болгон НАТОго Украинаны кошууну тездетүү маселеси былтыр жайда каралган. Орусия ага каршылык билдирип, Украинанын чек арасына аскерлерин жыйнай баштаган. АКШ жана башка Батыш өлкөлөрү Москваны "чабуул жасаганга даярданып жатат" деп айыптаган. Кремл аны четке кагып келатат.

Бириккен Улуттар Уюмунун баш катчысы Антониу Гутерриш Украинада согуш болбойт деп ишенет. Анын айтымында, уланып жаткан дипломатиялык аракеттерден кубатталып жатат. «Ал эч кандай жаңжал болбойт, жаңжал болсо катастрофага айланмак», - деди ал брифингде. «Бир жагынан биз риториканын күчөшүн, чыңалуунун күчөшүн көрүп турабыз. Биз мунун так тескерисин көргүбүз келет. Бирок биз ошондой эле ар кандай деңгээлдеги туруктуу жана абдан активдүү дипломатияны көрүп жатабыз жана биз үчүн бул өтө маанилүү фактор», - деп билдирди ал.

Орусия 20-февралдан кийин Украинага басып кириши мүмкүн. Америкалык Politico басылмасы эксперттерге таянып, орус аскерлеринин басып кирүүсүнүн жаңы датасын атады. Талдоочулардын баамында, мурда аталган дата «16-февраль көңүлдү негизги даталардан башка жакка бурган». CNA аналитикалык борборунун орусиялык аскер эксперти Майкл Кофман: «20-февралдан кийинки убакыт ар дайым маанилүү болуп келген», - деди. Гезит ошондой эле жарыяланган датага көңүл бурууга башка себептер бар экенин белгилеген, анткени дал ушул убакта Украинанын президенти Владимир Зеленский, АКШнын вице-президенти Камала Харрис жана АКШнын мамлекеттик катчысы Энтони Блинкен катыша турган Мюнхен коопсуздук конференциясы аяктайт.

«Америкалык кадыр-барктуу адамдар Европада, ал эми Украинанын башчысы өлкөдөн тышта жүргөн маалда басып алууну баштоо абсолюттук басынтуу болушу мүмкүн - Путин жакшы көргөн геосаясий троллинг», - деп билдирди Politico. Басылма ошондой эле 20-февраль Бээжин олимпиадасынын акыркы күнү болорун белгилеген. «Путин Кытай лидери Си Цзиньпинди кубантуу үчүн жабылуу аземине чейин басып кирбейт», - деп жыйынтыктады гезит.

Азизбек КЕЛДИБЕКОВ, NazarNews.kg