Кыргыз Республикасынын экс-президенти Алмазбек Атамбаев өзүнүн мурунку достору жана санаалаштары, экс-президенттин байлыгы жана анын мамлекет башчы катары жасаган иш-аракеттери ошондой эле, буга байланыштуу бир топ маалыматтарды айтып берди. Белгилей кетсек, ал өтүп бара жаткан жылдагы чуулгандуу кылмыш иштери боюнча комментарий берди.

Журналисттер экс-президенттин буга чейинки билдирүүсүн аныктап, аны бир нече жолу калп айткан жана фактыларды бурмалаган деп айыпташкан. Баса, Атамбаев айрым каталарын мойнуна да алды. Бул тууралуу Kaktus.media басылмасы 2018-жылы жазып чыккан. Ошондой эле, басылма Атамбаевдин байлыгы тууралуу да материалдарды жарыялаган.

Киреше тууралуу декларация

Цитата: ... «Өткөн жылы мен 100 эмес, 111 миллион сом киреше таптым жана ишканаларымдын бирин саттым. Бирок, мындан тышкары, мен айлык акы да алып, ошол эле учурда аялым да дивиденд алып турду.

Атамбаевдин тапшырышы керек болгон расмий декларацияга ылайык, 2017-жылы 100 миллион 118 миң сом киреше тапкан. Ошол эле учурда, кирешенин суммасынан буга чейин 77 миллион сом сарпталган. Атамбаевдин жубайы Раиса 7 миллион 383 миң 312 сом тапкан».

Көрсө, Атамбаев декларацияда ишкананын сатылышын көрсөткөн эмес, муну менен ал мыйзамды бузган. Тактап айтсак, мыйзамга ылайык, кыймылсыз мүлк менен болгон бүтүмдөр жазылышы керек болчу.

Атамбаевдин бизнесиндеги миллиондордун изи

Цитата: «1989-жылдан 2005-жылдын күз айына чейин мен эч кандай мамлекеттик кызматты ээлеген эмесмин. Ал эми 1989-жылдан 2000-жылдарга чейин мен өз байлыгымды, кирешемди таба баштадым».

Алмазбек Атамбаевдин расмий өмүр баянына ылайык, 2005-жылга чейин Атамбаевдин саясатка жана мамлекеттик кызматтарга эч кандай тиешеси болгон эмес. 1980-жылдардын аягынан баштап «Форум» илимий-өндүрүштүк компаниясынын жетекчиси, андан кийин 1997-1999-жылдары – «Кыргызавтомаш» ААКтын башкы директору болуп иштеген.

1999-2004-жылдары ал Форумдун өнөр жай тобунун директорлор кеңешинин төрагасы болгон. 2004-2005-жылдары - «Кыргызавтомаш» корпорациясынын директорлор кеңешинин төрагасы болуп келген.

Азыр салыктын чегерилгендигин текшерүү кыйын, бирок, Атамбаевдин өзү айткандай, ошол кезде тартыштык деп эсептелген китептерди басып чыгаруу ага болуп көрбөгөндөй киреше алып келген.

Атамбаевдин Түркиядагы миллиондорунун изи

Цитата: «2002-жылы мен «Gülcanlar Elektrik Elektronikден» 6 жолу дивиденд алып, аны кайра 2003-жылы январь айында саттым... ...Жылына 6 жолу гана саттым, анын жалпы суммасы 26 миллион доллардан ашып кетти, болжол менен 27 долларды чапчыйт».

Буга аргумент катары КСДП документтерди таратты:

 

Бирок, өткөн жылы жарандык активист Эдил Байсалов белгилегендей, эмне үчүн ал кирешелүү фирмасын 30 миллион долларга эле сатат? Мындай кадамга барбаса деле ал фирма Атамбаевге жылына дал ушул эле суммада киреше алып келип жатса?

Ал эми 35 миллион доллар эмес, 27 миң доллар суммасында, кийинчээрек алар секирик жасап, 27 миң доллар компаниянын уставдык капиталы экендигин белгилешти. Бирок, жыйынтыгында ошол учурда суроого так жооп болгон эмес.

Ошого карабастан, түркиялык фирмалар 2003-жылы Алмазбек Атамбаевге Gülcanlar Elektrik Elektronik Ltd.Şti компаниясынын 90% акциялары үчүн 35 миллион доллар төлөгөндүгүн тастыкташты.

Ошол кездеги президент акча (жана бир топ) Кыргызстанга кантип которулгандыгын так айткан эмес. Атамбаев өз маегинде сумманы накталай алгандыгын айткан. Ал: «... Апрель ыңкылабынан кийин мен акчамды Кыргызстанга которууга жетиштим, мен бул жакка инвестиция салдым жана аны жумшай берем» деп билдирген.

Кантсе да, Атамбаев өзү буга чейин билдиргендей, андан кийин Түркияда эч кандай бизнеси жана мүлкү болгон эмес, атүгүл аларды тапкандар өзүлөрү үчүн алууну сунуш кылган.

Ал эми саясаттагы анын эң башкы саясий оппоненти катары таанылган Өмүрбек Текебаев Атамбаевдин чет жерде бизнеси бар, президент 2011-жылдан кийин өтө эле байып кетти деп айтканы менен Текебаев бул сөзүн далилдей алган жок. Далилдемек тургай аны түрмөгө камашты.

Декларациялардын биринде да 2003-жылдагы келишимден алынган 35 миллион доллар көрсөтүлгөн эмес, буга карабастан анын декларациялары көптөн бери берилип келген.

Башкы прокуратура Текебаевдин айткандары боюнча текшерүү жүргүзүп, «Демир Кыргыз Эл аралык Банк» ЖАКынын жана «АКБ Толубай» ЖАКтын маалыматы боюнча, Алмазбек Атамбаев жана анын үй-бүлөсү 2007-жылдан бери, башкача айтканда, Атамбаев Президенттин кызматына киришкенге чейин банк дүмүрчөктөрүн колдонушкан. Банктагы эсептин жалпы суммасы 1,7 млн. АКШ долларын түзгөн.

Бүтүмдөн түшкөн акча кайда калды деген суроо дагы деле жоопсуз калууда.

Атамбаевдин «Анкарагаздагы» миллиондорунун изи

Кийинчерээк, Атамбаев компанияларды сатуудан түшкөн акча жөнүндө айткан: «Ал (биз Түркиянын президенти Эрдоган жөнүндө сөз болуп жатат. - Kaktus.media) ал жада калса өзү мага жардам берди, анткени, мен Түркиядагы ишканаларымды сатканда акчамды досторума бергем.  Алардын арасынан бирөөсү «Анкарагаз» долбоорун инвестициялаган, эми биз чогуу инвестиция салганбыз десем болот. Ал жакта 50 миллион доллардан ашык тоңдурулган каражат бар болчу. Аны мыйзамсыз тоңдурулган. Ошондой эле, Тайып бей мага бул акчаны кайтарып алууга да жардам берди. Эрдоганга бул үчүн ыраазычылыгымды билдирем жана ар дайым ага ыраазы болуп келгем».

Ошондо, Атамбаевдин акчасы баарибир эле Түркияда калган болуп калабы?

Бул тууралуу жарандык активист Эдиль Байсалов кененирээк айтып берди.

Анын айтымында, 2007-жылы Анкара мэриясы «Башкент Газ» бөлүштүрүүчү тармагын сатыкка койгон. 2008-жылдын март айында келишимди $ 1,61 млрд деп баалаган Global Energaz консорциуму жеңүүчү деп табылган. Бирок, алар сумманы төлөй албай калышкан. 2009-жылдын январында Анкара мэриясы сатып алуу укугун Атамбаевдин илгертен бери келе жаткан досу Ахмед Каяга таандык болгон Elektromedдин экинчи талапкерине өткөрүп берген.

Депозит катары компания кепилдик берген банктын 50 миллион долларлык аккредитивин түзүп, бирок булар да 1,55 миллиард долларын төлөй алган эмес.

«Анкара шаардык мэриясы 2009-жылдын июнь айында 50 миллион долларды ачыкка чыгарган (мыйзамсыз экени аныкталып, кармалган). Көрсө, тендердин шарттары ушундай болчу экен. Демек, эч кандай тоңдурулган акча жөнүндө сөз болушу мүмкүн эмес. Кыязы, бул компаниянын салык карызын кечүү жөнүндө сөз болуп жатса керек.

2013-жылы Эрдогандын өкмөтү 2004-2008-жылдардагы төлөнбөгөн салыктарды 57,4 миллион түрк лирасы жана Электромед компаниясына 81,7 миллион лира айып санкцияларынан чыгарып салганы түркиялык ЖМКлардын кыжырына тийди», - деди Эдил Байсалов.

Ал эми Атамбаевдин маалыматынын аркасында 2017-жылдан баштап Elektromed жана Gülcanlar Elektrik Elektronik Ltd.Şti бир эле компания экени белгилүү болду.

Gulcanlar Elektrik Elektronik Ve Mobilya Sanayi Ticaret Ltd Sti ELEKTROMED ELEKTRONİK SANAYİ VE SAĞLIK HİZMETLERİ A.Ş. Атамбаев аны сатып жибергенден кийин ал Электромед холдингинин менчигине өткөн.

Баса, такталбаган маалыматка таянсак Атамбаевдин Түркияда беш жылдыздуу мейманканасы жана Индиянын белгилүү аралдарынын биринде эс алуу борбору бар экендиги айтылууда. Бул тууралуу жакын арада окурмандарга жарыя кылабыз.

Булак: NazarNews.kg