Тарыхтагы эң кымбат авиациялык программа кандай "бечелдиктеринен" арыла элек? Ушул тууралуу серепчи Давид Нарманиянын макаласы РИА Новости сайтына жарыяланган.

Пентагондун аяр сыймыгы

Коомчулукка F-35 Lightning II ("Молния") тааныштырылбай жатып АКШнын Түндүк атлантикалык альянстагы өнөктөштөрү кезекке турушту. Жакында эле 20 чакты мамлекеттин тизмесин Румыния да толуктады. Анткен менен Бухарест кеминде эле сегиз жыл күтөт. Бул НАТОнун жок эле дегенде жарым жыл бою негизги истребители катары саналары бышык. Ошондуктан анын жабдыктарынын бир бөлүгү АКШдан башка жактарда чыгарылат. Долбоорго баш-аягы тогуз өлкө катышмакчы.

Аталган учакка талаптар жогору, атап айтканда, көзгө көрүнбөс, ыкчам, маневрлүү, сокку урушу, өзөктүк куралды көчүрүп жүрүүгө ыңгайлуу. Айтор, генералдар кыялдангандай эле талаптар.

Үлгү үч вариантта иштелип чыккан:

F-35A — технологиялык жактан кыйла жөнөкөй, эң арзан (бир даанасы – 80 миллион доллар) жана кыйла көбүрөөк сатылат. Союздаш мамлекеттер 2,5 миңден ашуун бирдикти сатып алууга ниеттенишет;

F-35B — америкалык деңиз пехотасы жана британ флотунун бул бирдиктер кыска аралыкка учуп, тик коно алышат. Жогорудагы үлгүсүнөн 25 миллион долларга кымбат турат. Пентагондогулар буларды 2010-жылы катарга алынган "Америка" тибиндеги десанттык кемелерде пайдаланууну пландайт.

F-35С — канаттары жайылган, куйрук жагы тик, авиаташуучуларды орнотуучу илмеги бар палубалык вариант. Наркы 95 миллион доллардын тегерегинде.

F-35тен болгону үч жарым миңге чейин топтоону каалашкан, бирок кыйынчылыктар жаралды...

Алгачкы коңгуроо бул эмес

Сынамык үлгүсү көккө көтөрүлгөн 2007-жылы эле буларды F-16 учактарынын "мураскери" деп аташкан. Биринчи карлыгачтарын армия ошондон беш жыл өтүп алган.

2001-жылы Lockheed 2010-жылга чейин 2852 бирдикке буйрутма алууга чамынган. Бул үчүн корпорация 233 миллиард доллар сураган. Андан үч жыл өтпөй ошол сумма эки эсеге өскөн. Ал эми 2013-жылы графиктер туура жети жылга кечигишти. Былтыр аталган программа 1,7 триллион долларга чыгып кетти. Ошондо бул учактын бир сааттык учушу, АКШнын Эсеп палатасынын эсебинде салык төлөөчүлөрдүн 42 миң долларын "кагып" коёт. Бирок эң көйгөйлүүсү – истребитель үмүттөрдү актабай калышы. Эки жыл мурун Пентагондогулар мындай машиналардын 36 пайызы гана жарактуу экенин билдирген. Андан бери керекке жарабай калган бирдиктердин саны дагы артты.

Булак: NazarNews.kg