Кино-кыйноо

Бул жолку каарманым Т. Абдумомунов атындагы Кыргыз улуттук академиялык драма театрдын актёру Күмөндөр Абылов. Кудай тартуулаган талант менен гана чектелип калбастан, берилген ролду ийне-жибине чейин талдап ойногонуна эли күбө. Ар бир образды кыймылы менен эле аткарып койбостон, жан-дүйнөсү менен берилип, ошол каармандын туйгусун жүрөгүнүн түпкүрүнөн сезе билип, каармандардын бири-биине окшошпогон кулк-мүнөүн өтө чеберчилик менен ача билген мыкты устат. Кино тармагында дагы эбегейсиз ролдору элдин алкоосунда келе жатат.

- Тасмада жараткан эӊ алгачкы ролуӊуз?

- Эӊ алгач киного түшүү кандай экенин биле элек кезде, 1983-жылы Төлөмүш Океевдин «Ак илбирстин тукумунда» тойдогу эр-сайышта жеӊилип калып аттан ыргып түшкөн эпизоддук ролго түштүм.

А болбосо, кадимкидей «кино проба» дегенден өтүп, биринчи тартылган экинчи пландагы ролум режиссер Жали Соодонбек тарткан «Жаралуу үчүн курман болуу» тасмасындагы Жигит-Башынын ролу. Алгачкы башкы ролум, Токтогулдун 125 жылдыгына карата режиссёр Никалаенко тарткан «Кербез» тасмасындагы Арзымат акын болду.

- Өзүӊүз күбө болгондой, ар жума сайын бир кинонун премьерасы. Дегеним, мындай жүрүштө (темпте) кинону аксатып албайбызбы?

 – Кандай тасма болбосун тартылып жаткандын өзү жакшы көрүнүш. Улам тарткан сайын, такшалуу болот, көзү ачылат. Кыргыз киносу эч качан андан аксабайт. Себеби, биринчиден кино оӊой менен, оӊой каражат менен тартылбайт.

Экинчиден тартылган кинолорду эл ылгап көрөт. Эчкимди «Көргүн!» – деп, зордой албайсыӊ. Бири-биринен угуп жакшы болсо, элдин баары көрөт да, жаман болсо, ал киночунун эмгеги, акчасы талаага кетти дей бер. Ошентип ал өзүнөн-өзү эле кайра кино тартпай калат. Болбой эле тарта берсе, мейли.

Ал өзүн аябаса, биз кантип аяй алабыз? Албетте ар деӊгээлдеги көрүүчүлөрүбүз да бар. Бирок, киночулар канчалык атаандашып, көп кинолорду тартышкан сайын, ошончолук бири-биринен сабак алып, кыйындары улам алга озо берет да, кыргыз киносу да, көрүүчүлөр да өсүү жолунда болот.

Кыргыз киносу өнүгүү үчүн киночулар эле эмес, элибиздин баары киного ышкыбооз болуп, колунда барлары баш болуп колдоп турушса жакшы болбойт беле. Буга далил «Кыргызстан-Кыска метраждуу тасмалардын мекени»-деген, кинофестиваль жыл сайын бизде өтүп тургандыгы. 75 жылдык кыргыз киносунун тарыхында биринчи жолу Бакыт Мукул менен Дастан Жапар уулунун «Атанын керээзи» тасмасы «А» класстагы бүткүл дүйнөлүк Монреаль кинофестивалында «Алтын-Зенит» баш байгесин жеӊип келгендиги мактоого татырлык.

- Күлкү сенин өмүр жашыӊа жылдарды эле кошпостон, жылдарыӊа өмүр балын да кошот!-деп, бир ойчулдун айтканы бар. Сизди эл көбүнчө куудулдук өнөрүӊүздөн улам таанып билишет. Куудулдук сиз үчүн?

- Куудулдук өнөрдү кесибим деп айткандан алысмын. Көп өнөр кесип катары эсептелингени менен куудулдук кесип эмес. Себеби куудулдук табият берген туубаса өнөр. Куудулдукка окутууга же үйрөтүүгө да болбойт. Ал өнөр артисттик кесипте иштеп, сахнага чыкпаган адамдарда деле болот. Анан да ал өнөр табияттан ар кимге ар кандай өлчөмдө берилет.

- Чыныгы жашоо бар үчүн мен театрды сүйөм деп бир театр сынчысы баа бергендей, алгачкы кадам сизде театрдан башталган экен…

- Ооба, кээде театрдагы жашоо чыныгы жашооӊо караганда кызыктуу да болуп кетет. Театрда улам бир образ менен алпурушуп жатып, жан дүйнөӊ өз жашооӊо караганда театрдан көбүрөк ырахат алып, же көбүрөөк жабыркаган учурлар көп.

Себеби театр, актёр үчүн да, көрүүчү үчүн да, китептегиге караганда актёр түзгөн образдар аркылуу сени да ошол окуяларга аралаштырып, ошол окуяларды башыӊдан кечиртип, көзүӊдү ачып турат. Менин эмгек китепчем театрдан ачылган.

Театр атамдын арманы болуп, аны бизге көп айткандыктанбы, актёр болууну бала кезден эӊсеген элем. Атам да: -Мен жетпегенге силер жеткиле! -деп, көп айтчу.

- Актёрго аткарыла элек роль кызык деп коёт го? Кыялыӊыздагы ролуӊуз бардыр?

- Актёрго ар дайым тапталган аргымактай болуп туруу кажет. «Генерал болгусу келбеген солдат, солдат эмес!» – дегендей, актёрдун да ар курагында аткарсам деген ролу болууга тийиш. Андайды эӊсебеген, каалабаган актёр – жал-куйругун кыркып: «Күзүндө соёбуз!» – деп, жайлоонун төрүнө агытып ийген атка окшош болот. Бирок кыялданып олтура берген менен майнап чыкпайт.

Себеби актёр дагы саяпкер таптаган аргымактай, режиссёрго көз каранды. Менин оюмда да көп эле жаратсам деген образдар, кейипкерлер бар. Менден элдер ар дайым күлкүлүү образдарды күтүшөт. Бирок мен кайгылуу да образ жараткым келет. Фигейредонун «Эзоп» деген трагикомедиясындагы Эзоптун ролун кыргыз театрларында С. Жумадылов, К. Медетбековдор баштаган көп актерлор ойногон.

Менин да кыялымда ошол Эзопту өзүмдүн көптөн берки көз карашым боюнча, өзгөчө чечилиштеги образда ойноп, элге өзүмдүн трагедия жанрындагы мүмкүнчүлүгүмдү көрсөтсөм деген оюм бар.

- Азыркы муун кызыга турган драматургдар драмасын, режиссёрлор спектаклин, актёрлор каармандарын ойноп жатышабы?

- Албетте. Азыркы учурда биздин бир эле Кыргыз улуттук академиялык драма театрынын репертуарында кыркка жакын ар кандай жанрдагы, кыргыз драматургдары баштаган көптөгөн улуттардын азыркы жана илгээрки драматургдарынын коюлган спектаклдери жүрүп жаткан кез.

А башка театрларда канчалаган даяр спектаклдер бар? Кептин баары жазып, коюп, аткарып жатканда эмес, ошого элдин келип же келбей жатышында. Интернет деген балээ чыкты, анын пайдасынан дагы зыяны көп болуп...”тик-ток” деген шумдуктуулар театрдан элди алаксытып жатат.

- Журналисттерге коюучу дооматыӊыз барбы? Алар эмнелерди унуткарып, эмнелерди жазбай коюп жатышат?

- Тилекке каршы азыр журналисттерге мурдакыдай эл ишеним артпай калды. Мурун таш ыргытсаң артисттин башына тиет дечү эле, азыр журналисттер мында турсун, блоггерлердин башына тийчү болду. Азыркылардын айрымдарынын макалалары чын экенине  көзүӊ жетпейт.

Ааламдашуу доорунда жашап жатабыз, бүгүнкү журналисттердин көпчүлүгү саясатчылардын айдамасы менен ансыз да эси кеткен элдин башын айландырып жатышат. Акчага сатылган жүрналисттердин айынан, элге чындыкты айтып, чыркырап жаткан журналисттерге да эл ишенээр-ишенбесин билбей калышты. Азыркылардын темалары да укмуш дароо ача кал, өчүрүп коё электе, кантип ушундай тема болсун, кишинин күлкүсүн келтирип.

Т. Абдумоновдун «Ашырбай» деген трагедиясында Ашырбайдын: – Бул айтса мунуку чын, тигил айтса тигиники чын… Бул эмне деген дүйнө шум? – дегени аргасыздан эске түшөт.

- Алдыга койгон максаттар?

- Жаратканым колдоп турса, жашоо бар, максаттар да арбын. Чынын айтсам эки жылдан ашып баратат, бул атың өчкүр таажы тумоосунун айынан күйөрмандардан да алыстап кеттик. Элди сагындым. Заманыбыз тынч болсун, элибиз амандыкта өмүр сүрсүн.

Динара Асылбекова

Булак: NazarNews.kg