Ажо Алмазбек Атамбаев 31-августта, 25 жылдык Эгемендүүлүк майрамыбызда Убактылуу Өкмөттү катуу сынга алгандан кийин, Өмүрбек Текебаев Максим Бакиевдин жер мүлкүн ажо алганын, Кадыржан Батыров менен жолукканын айтып чыкты. Анан бийлик да Өмүрбек Чиркешовичтин мүлкүн чукуп, “9 оъбектиси бар” деп чыгышты. Өмүрбек Чиркешович болсо 4 эле мүлкү бар экенин айтып, атүгүл журналисттерди алып барып, айткан мүлктөрүн көрсөттү. Бишкектин мэри Алыбек Ибраевдин 32 гектар жери бар экенин, аялынын 100 гектар жери бар экенин, Фарид Ниязовдун 13 участогу бар экенин, баарын кылып жаткан дал ушул аппарат жетекчиси экенин да айтты.  

—Өмүрбек Чиркешович, болгон мүлкүңүздү декларацияда көрсөткөнсүзбү?   

—Декларация десеңер, бир окуя эсиме түшүп кетти. 2012-жылы Өмүрбек Бабанов менен тирешип калганымды жакшы билесиңер. Ошондо экөөбүздүн декларацияны салыштырып жарыяладым. Бабановго караганда мен бай экем. А Бабановдо болсо үйүнөн башка эч нерсеси жок экен. Баймын дегеним, мен чындыкты декларацияга ачык-айкын көрсөтүп атам. Тапканымды жаап жашырбай жазып, салык, соцфондго акча төлөгөнүм менен баймын.

 — Бийликтегилердин көбүнүн мүлкүн ачыкка чыгара баштадыңыз, ажону баш кылып… Эмнеге сиз муну 5 жыл мурун айтпай, азыр айтып жатасыз? Эгерде Алмазбек Атамбаев 31-августта сиздерди катуу сындабаса, анда анын айыбы ачылбай, жабык бойдон калмак экен да. Эмнеге буга чейин айтпай келдиңиздер?

—Туура, көбү тирешүү катары кабыл алып, ушундай суроону берип жатышат. Ал учурда, оор кырдаалда айтууга мүмкүн эмес эле. Өлкөгө стабилдүүлүк керек болчу. Роза Исаковна президент болсо, Атамбаев премьер-министр болуп турду. 2011-жылы президент болуп калды. Ошол кезде бу сөздөрдү айтып чыксак бийлик алсызданып, Атамбаев авторитет алмак эмес. Ал учурда күчтүү бийлик, авторитеттүү президент керек болчу. Убактылуу Өкмөттүн мүчөлөрү ушул кезге чейин тилин тишине катып,Батыров менен Атамбаевдин ортосундагы мамилени билсек да айтпай келгенбиз. Бир жыл калды, сый кетсин деп сыйлап келдик. Атамбаев болсо сыйдан кетип, акыркы тарыхыбызды жамандап, берген убададан кетти.

—КТРдин бир жактуу көрсөтүүсү, бул эми бийликтин сизди жаман көрсөтүү ыкмасыбы же?..

— Албетте, бу бийликтин баягы эле элге жаман көрсөтүү ыкмасы. КТРден бергендин баары бурмаланган. Анткени, алар “Текебаев мунун баарын 2010-жылдан кийин алып алды” деп жалган айтып атат. “Текебаевдин 9 объектиси” деп кайра-кайра көрсөтүп, калпты чындай айтып жатышат. Булар бир жактуу берген үчүн, элге чындык жетпей жатат. Эми мен чыкдыкты, болгон мүлкүмдү ачык айтып берейин. Менин 4 мүлкүм эле бар. Ошонун бири – Фрунзе-Исановдо жайгашкан офис, ушул жерде маектешип олтурабыз. Ушу 7 сотук жерге кичинекей, чүчүйгөн үч имарат курулганын кирип келатып көрдүңөр окшойт. Бул имарат 2005-жылдан баштап курулган. Муну Бакиевдер текшере берип, келе берип, теледен көргөзө берип чарчаган. Бу жерде арендаторлор отурат. Бакиевдин убагында бир банк арендада отурчу эле, аны Бакиевдер: “Текебаевдин банкы бар” деп КТРден көрсөтө берип, банкты качырып салган. Азыр болсо “Супер инфо” гезити жайгашкан. Атамбаевдер “Бу гезит Текебаевдики экен” деп, буларды дагы качырганы калды. Эсиңерде болсо керек, “Асаба” гезити ушул суроо менен былтыр кайрылгансыңар, ошондо мен ал Кылыч Султановдуку экенин, гезит арендага алып олтурганын айткан элем. Мына ушинтип ушакты өзүбүздөн эле тактап койсо болот да, туурабы? Тактоо боюнча айтып жатканымдын себеби КТРден партиянын офисин да меники кылып салышты, болгондо да 4 кабаттуу имаратты.  Ал офис Калык Акиев көчөсүндө, КТРдин артында жайгашкан. КТРдин жанында болгондон кийин Илим Карыпбеков ошол айттырып жаткан журналистин жиберип, тактатып койсо болот беле?! Алар көрсөтүп жаткан 4 этаждын 1-кабаты эле биздин партиянын офиси. Ал офиске партиялаштар менен чогуу-чаран акча чыгарганбыз, “ар кайсы жерде жүрө бербей, бир офис болуш керек экен деп” ошол жерден алганбыз.  Ошо жерге Илим Карыпбеков келип, “офисиңер жакшы экен” деп куттуктап кеткен. Ал жакшы билет, билбесе да мейли дейт элем да.  Эми калган менчигимди санап берейин. 1995-жылы Жогорку Кеңешке жаңы депутат болуп келгенде мамлекет мага 3 бөлмөлүү квартира берген. Ал жерде азыркыга чейин жашайм. Ал үйдөн төрт балалуу болдук, балдарыбыз чоңойду. Кыскасы, тар квартира болсо да бактылуу күндөр өттү. Бирок убакыт бат өтөт экен, балдар чоңоет экен, балдардын табитине жараша, заманга ылайык үйдү да чоңойткуң келет экен. Элита үйлөр деген жерден 3 бөлмөлүү үй алдык. Ал азыркы үйүбүздөн бир аз эле чоңуурак, 120 квадрат метр. Көп жылдан бери депутат болуп жүрүп, 60 жашка таяп калганда жаңы үйгө жетип олтурам. Аны да узартуу мөөнөт менен алганбыз, 2 жыл төлөдүк, бир жыл ремонт кылдык. Мына эми ошол жакка көчкөнү турабыз. Ушунча жыл эмгек менен тапкан үйдү КТР кылмыш кылгандай кайра-кайра туура эмес көрсөтүп жатат. А эмнеге ошол эле үйдөн алган Атамбаевдин оң колу жаш бала Сапар Исаковдун үйдөн алган квартирасын көрсөтүшпөйт? Меники 120 квадрат метр болсо, аныкы 180 квадрат метр. 60ка чыкканда мен ушундай үйгө эми жетсем, жапжаш бала бат эле чоң үйгө жетип жатпайбы. Андан да чоң үйдө Атамбаевдин баласы жашайт. Аны эмнеге айтышпайт?

—“Орто Сай 2” жердеги участокту кайсы жылы алгансыз?

— 6 сотук жерди 2011-жылы эле алгам. Ал кезде Өмүрбек Абдырахманов мени айга-күнгө теңеп, мактап жүргөн. Аны менен өтө ысык мамиледе болуп, үйбүлө менен катышчубуз. Анан бир күнү Бейил эже, Өмүрбек Абдырахмановдун жубайы: “Биз жашаган жерде жаңы шаарча курулуп атат, ошол жерден участок албайсыңарбы? Коңшу болуп жүрөйлү” деп калды. Азырынча акчабыз жок экендигин айттык. Эртеси эле ал жердин кожоюну менен сүйлөшүп, жубайым Айгүлдү жетелеп барып, акчанын жарымын төлөп, бизге алып берген. 5-6 айда ал карыздан кутулдук. Эки кабаттуу үй. Азыр эки кабатуу үйдү карапайым адам деле салып жатпайбы. Салып  жатканыбызга 5 жыл болду, дубалы туруп, үстү жабылып калды. Бүтпөгөн үй меники эле калды. Эми ошону дагы КТР калыстык менен көрсөтпөй, бүткөн кооз үйлөрдү меники кылып көрсөтүп жатат.

—Кайын эжеңиздин үйүн да сиздики деп жатышат, “жөн эле кайын эжесине каттатып койгон” деп. Буга эмне дейсиз?

— Кайын эжем кыздары менен Бишкекте бир бөлмөлүү квартирада жашашкан. Саламаттык сактоо тармагында көп жылдан бери иштейт. Өзү иштеген жердин жетекчилерине кайрылып, участок алганы менен каражаттын тартыштыгынан улам ал жерге үй сала алган жок. Анан бирөөгө участогу, бир бөлмөлүү квартирасын сатып, ошол акчасына үч бөлмөлүү квартира алган. Балким, кичине болсо да убагында жардам берсем бергендирмин. Бирок, анын үйүнө менин кандай тиешем бар? Балдарын квартиралатпай, бир жерден үй алып жашаганга укугу бар да, туурабы?

—“Чычкандагы” кафе, ГЭСиңизчи?

—2002-жылы Чычканда жер аренда алып, жол боюна таштан кафе салынган. Ошон үчүн “Таш Там” деп аталат. Ал жерге да кичинекей ГЭС курулган. Президент баш болуп 20 жылдан бери бир ГЭС куралбай жүрүшөт. А биз болсо ошол жерге чакан болсо да ГЭС курдук. Андай кылган адамга акараат айтпай, медаль бериш керек. Себеби бу өндүрүш, мамлекетке салым да. Эми аны ГЭС деп айткандан да, көрсөткөндөн да уяласың, анткени, өтө эле кичинекей. Арык, бир труба, ары жагында генератор. Ушу кумурскадай нерсени пилдей кылып, Акаевдер да, Бакиевдер да “Токтогулда чоң ГЭСи бар” деп айтып жүрүштү. Куру айтпай көрсөтүшсө болмок. Көргөн эл күлүп, “миң уккандан бир көргөн жакшы турбайбы” деп туура кабылдашмак. Көрсөткөнгө жараша калыс, туура, дал өзүн көрсөтүш керек. Ал кафени туугандарга берип койгонубузга көп болду. Кышында аябай суук, аны иштетүү өзүнчө азап. Мына менин болгон мүлкүм, төртөө гана: 1995-жылы мамлекет берген 3 бөлмөлүү квартира, азыр алып жаткан жаңы квартира, участокто бүтпөй турган — там, офис.

—Соңку суроо. Кадыржан Батыров Конституцияга каршы пикирин билдирди. Дагы эле “сизди колдоду, экөөнүн мамилеси бар” дегендей айтылып жатат. Буга кандай комментарий берээр элеңиз?

—Кадыржан Батыров дагы бир куу адам да. Түшүнгөн кишиге, анын бизди колдогону, Атамбаевди колдогону да. Бу да болсо өзүнчө бир чоң саясат. Айтып келгем, дагы эле айтам, аны менен такыр жолуккан эмесмин, ага көп жолуккан Атамбаев болгон. Бу боюнча Кадыржан Батыров деле көп интервью берди. Берген интервьюларынын биринде да “Текебаевге жолуккам” деп айткан жок. Бир жеринде айтканы бар “Текебаев менен дагы балдар жолугуп атат” деп. Балким, Конституция кеңешиндеги өзбек улутундагы балдарды айтса керек. Мен ага жолукпаганым так нерсе. Ошто 2010- жылы, 23-апрелде Убактылуу Өкмөттүн чечими менен Алмаз Атамбаев коопсуздук маселеге жооп бериш керек болчу.  Бирок, ал Ош коогалаңында көрүнгөн жок, бир да жолу басып барган жок. Эртеси да эч жерден табылган эмес. 31-августта Атамбаев борбордук аянтта сөз сүйлөп жатып, “Кудай мародердун бетин ачканга жардам бер, Кадыржан Батыровдун качканы боюнча жардам бер” деди эле. Анан ал Кудайга түз жетти окшойт, бир, эки жума өтпөй туруп эле Максим Бакиевдердин мүлкү Атамбаевдин өзүнөн чыгып калды. Батыров менен жолукканы да ачыкка чыкты.

Маектешкен Назира СААЛИЕВА