Украиндагы согуштан улам миллиондогон адамдар Польша аркылуу Европага кире качкан. Кокус Тайванды  бир жарым миллиард калкы бар Кытай чегирткедей каптап кирсе эмне болот? Тайван өзү аралда жайгашкан каякка качат, океангабы? Тайвандын аскерлери эскертүүлөргө баш ийбей, Кинмен архипелагынын үстүндө чектелген аба мейкиндигине киргенден кийин Элдик боштондук армиясынын  учкучсуз учагына ок чыгарды.

Маалыматка ылайык, жергиликтүү убакыт боюнча саат 16:23төн (Ташкент убактысы боюнча 13:23) Кинмен архипелагына кирген Дадан, Эрдан жана Шию аралдарынын аймагында үч жарандык учкучсуз учак табылган. Ал жерде жайгашкан Тайвандын гарнизону факелдерди аткандан кийин учкучсуз учактар ​​аймактан чыгып кетишкен.

Бирок, бир жарым сааттан кийин саат 17:59да дагы бир учкучсуз учак Эрдан аралынын сууларынын үстүнөн жабык аба мейкиндигине кирип, Тайвань куралдуу күчтөрүнүн ок-дары менен бир нече жолу аткылоосуна себеп болгон. Андан кийин учкучсуз учак аба мейкиндигин таштап, материктик Кытай тарапка жыла баштаган. Өткөн жумада кытайлык интернетте Цзиньмень архипелагындагы тайвандык гарнизондун жоокерлери үстүндө учуп бараткан учкучсуз учакка таш ыргытып жатканы тартылган видео пайда болгон.

Цзиньмень архипелагы Тайвань кысыгында жайгашкан: Тайвандан 187 км жана Сямэнь шаарынан (Фуцзянь провинциясы, материктик Кытай) болгону 10 км. Архипелаг Тайвандын куралдуу күчтөрү тарабынан көзөмөлдөнөт жана жалпы аянты болжол менен 153 чарчы километрди түзгөн жыйырмага жакын чакан аралдарды камтыйт.

АКШ Конгрессинин Өкүлдөр палатасынын спикери Нэнси Пелосинин Тайванга сапарына байланыштуу Вашингтон менен Пекиндин ортосундагы тирешүү күчөгөндөн бери АКШнын Аскер-деңиз флотунун эки кемеси биринчи жолу Тайван кысыгынан өтүп жатат. Эки кеме - Chancellorsville жана Antietam Тайван кысыгындагы эл аралык суулардан өтүп жатат. Бул тууралуу Reuters агенттиги үч америкалык аткаминерге таянып кабарлады.

Кытай АКШдан Тайванга курал сатууну токтотууну жана аймактагы чыңалуунун мындан ары күчөшүнө жол бербөө үчүн Тайбэй менен аскерий байланышты үзүүнү талап кылды. Бул тууралуу Кытайдын Вашингтондогу элчилигинин басма сөз катчысы Лю Пенгю билдирди.

«АКШнын Тайванга курал сатуусу «Бирдиктүү Кытай» принцибин жана үч биргелешкен кытай-америкалык коммюникелердин жоболорун олуттуу түрдө бузат, Тайвандык көз карандысыздыкты колдогон күчтөрдү кубаттайт жана Тайван кысыгындагы чыңалууну күчөтөт», - деди Лю Пенгю алдыдагы курал сатуу боюнча комментарий берип жатып.

Дипломат АКШнын «Тайванга курал сатууну жана аны менен аскердик байланыштарды токтоосуз токтотууга, Тайвань кысыгында чыңалууну жаратуучу факторлорду жаратууну токтотууга жана иш жүзүндө АКШ өкмөтүнүн аралдын көз карандысыздыгын четке каккан билдирүүсүн колдоого» чакырды.

Ошол эле учурда Лю Пенгю Кытай «өзүнүн эгемендүүлүгүн жана коопсуздук кызыкчылыктарын чечкиндүү коргоо үчүн конкреттүү жана натыйжалуу чараларды көрүүнү уланта турганын» баса белгиледи.

Ак үйдүн Улуттук коопсуздук кеңешинин стратегиялык коммуникациялар боюнча координатору Жон Кирби Кошмо Штаттары Тайвандын көз карандысыздыгын колдобосо дагы, ага коопсуздук жагынан жардам берүүнү улантуу ниетин билдирди.

Буга чейин АКШнын президенти Джо Байден Конгресстен Тайванга болжол менен 1,1 миллиард долларлык курал-жарак сатууну жактырууну суранганы жатканын кабарлаганбыз. Кеп 60 AGM-84K Harpoon Block II кемеге каршы ракеталары жана 100гө жакын AIM-9X Block II Sidewinder аба-ракеталары жөнүндө болуп жатат.

Айта кетсек, Кытай Тайвандын айланасында тынымсыз аскердик машыгууларды өткөрүп келет. Тактап айтканда, 2-3-августта АКШ Конгрессинин Өкүлдөр палатасынын спикери Нэнси Пелоси Тайванга барып, Бээжиндин кескин реакциясын жаратып, ага жооп иретинде аралдын айланасында масштабдуу аскердик машыгууларды өткөргөн.

14-15-августта сенатор Эд Марки (Массачусетс штаты) башчылык кылган делегация Тайванга келди. Андан соң аралдын айланасында аскердик машыгуулар өткөрүлдү.

Кийинчерээк 25-августта АКШнын Теннесси штатынан республикачы сенатору Марша Блэкберн Тайванга келди. Кытай Блэкберндин сапарына реакция кылып, АКШ Тайван кысыгы аймагында тынчтыкты каалабай турганын белгиледи.

Азизбек КЕЛДИБЕКОВ, NazarNews.kg