Бир нече ондогон жылдардан кийин Арктика жай мезгилинде муз катмарын толугу менен жоготуп алышы мүмкүн. Бул тууралуу америкалык окумуштуулар криосферанын абалы боюнча доклад даярдаган БУУнун климаттын өзгөрүшү боюнча 27-конференциясында эскертишти. Муздун жок болушу Түндүк Муз океанынын жылуулукту сиңирүүсүнөн деңиз деңгээлинин катастрофалык көтөрүлүшүнө алып келет дешет. Бул өз кезегинде дүйнөнүн көптөгөн өлкөлөрүндө тамак-аштын жана ичүүчү суунун кескин жетишсиздигине алып келиши мүмкүн. Массачусетс Амхерст университетинен Джули Бригам Гретт өз баяндамасында белгилегендей, "Биз системанын өтө ысып кетишине жол бердик" жана азыр бир нерсени өзгөртүүгө аракет кылуу өтө кеч.

Бирок мындай сценарийди тынчызданууну деп эсептегендер бар - мисалы, Россия Илимдер академиясынын География институтунун жетектөөчү илимий кызматкери, география илимдеринин кандидаты, гляциолог Мария Ананичева.

"Бул конференцияда климаттын жылышынын кесепеттеринен корккондордун бардыгы [маалыматты] мүмкүн болушунча катастрофанын көз карашынан жеткирүүгө аракет кылып жатышат. Илимий конференциялардагы тажрыйбам көрсөткөндөй, адамдар жөн гана прогноздорду жамынып алып эскертүүгө аракет кылышат. Бул так прогноз эмес. Бир нече ондогон жылдардан соң бүткүл Түндүк Муз океаны муз катмарын толугу менен жоготуп алышы мүмкүн эмес, мен мындай божомолдорго ишенбейм", - деди ал.

Ошол эле учурда Ананичева Түндүк Муз океанындагы муз катмарынын азаюу тенденциясы чындап эле байкалып жатканын мойнуна алды.

"Чындыгында, Арктика муздан тазаланып жатат. Адатта муз минимуму сентябрда болот. Ал эми азыр диаграмманы карасаңыз, бул сентябрь айына чейин музга ачык океандын аянтынын көбөйүшүн көрсөткөн ийри сызык экенин көрөсүз. Бул өсүш кичнекей, бирок кооптонууну жаратпай койбойт", - деди гляциолог.

Албетте, Арктиканын бекемделиши делген нерсе да таасирин тийгизүүдө, деп эсептейт эксперт. "Бул жерде түз оң байланыш бар – Арктика өзүн жылытат. Океан муздан бошотулгандыктан, суунун караңгы бети күндүн нурун, жылуулукту көбүрөөк сиңирип алат", — деп түшүндүрөт Ананичева.

"Бирок, климаттын жылышы кандай болорун так айта албасак да, конференциянын катышуучуларынын конференциянын катышуучуларынын кооптонууларынын көбүнегиздүү", - деди Ананичева.

Жакында эле Париж келишимине глобалдык температуранын бир жарым градустан ашпашы үчүн кол коюлган, дейт эксперт. "Бирок азыр бул чектөө эчак эле өтүп кетти. Парник газдарын камсыз кылган ири өлкөлөрдүн бири да табитин азайтып, альтернативдик энергияга инвестиция салгысы келбейт. Бул негизинен Кытай, Индия жана АКШга тиешелүү. Анан, албетте, бул тууралуу айтуу керек", - деп түшүндүрөт гляциолог.

"Бирок мен сүрөттөлгөндөй катастрофалык сценарий болот деп айта албайм - жылуулукту өзүнө сиңире турган толугу менен ачык океан болот. Анткени, ушундан улам түндүк жарым шарда таптакыр башка механизм пайда болот! Анткени Түндүк Муз океанынын жылуулугу аны курчап турган бардык аймактарга – Канадага, Россияга, АКШнын бир бөлүгүнө жана бир гана эмес, өтө [күчтүү] таасирин тийгизет. Азыртадан эле Арктиканын жылышы мелүүн кеңдиктердин климатына таасирин тийгизүүдө", — деп түшүндүрөт Ананичева.

"Азырынча бул, мисалы, азык-түлүк коопсуздугу жана башкалар жагынан катастрофалык эмес. Бирок мунун да өтө терс таасирлери бар – негизинен ден соолук үчүн (түндүк аймактарда оорулардын, ал жакта жок курт-кумурскалар ж.б.у.с. жайылышы)", - деди окумуштуу.

Булак: NazarNews.kg