АКШда Байденге каршы Трамптын да чекеси көрүнүп турат. Байдендин учакка түшүп баратып мүдүрүлгөнүн Трамп дүйнөгө даңаза кылды. Трамп президент кезинде АКШ ким бийликке каршы чыкса ошону колдоого ала турган болуп калган, азыр деле ошол кейпинен жаза элек. Анткен, себеби АКШнын саясатына каршы ШКУ, ЖККУ, ЕАЭБ уюмдары бар, ушул уюмдарга кирип Кыргызстан Орусиянын саясатын колдоп жатканы белгилүү. “Ким мени менен болбосо, ал менин душманым”- деген принципти колго алган АКШнын мурунку президенти Дональд Трамп Кыргызстанды Иран, Ливия, Сомали, Сирия, Йемен, Чад, Ирак, Судан, Венесуэла, Корея ЭДР мамлекеттери менен тең карап, Белоруссия, Мьянма, Нигерия, Судан жана Танзания менен бирге кирүүгө тыюу салган мамлекеттердин катарына кошкон. Биз менен ШКУлаш, ЖККУлаш, ЕАЭБдеш Белоруссиядан башкалары канкор, баңгизатка батышкан, желдеттер баш кесерлерге толгон согушчул, эң жакыр мамлекеттер. Албетте, Трамптын оюу боюнча АКШдан беш жылдык  виза алгандар кирип-чыгып жүрө беришмек. Бул Кыргызстандын башка бардык жарандарына, айрыкча АКШка баш ийбеген жарандарга атылган ок болчу. Ошол эле мезгилдерде АКШ Кыргызстанга өзүнө тиешелүү келишимдерге кол коюуга мажбурлап жаткан. Экс-президент Сооронбай Жээнбеков бул мыйзамдарга кол койбой жаткан, анткени биздин мамлекет менен өнөктөш мамлекеттер үчүн бул келишим уу болчу. Ошондуктан  АКШ Кыргызстанды бүлүнтүү максатында 4 млрд. 200 млн сомдук накта 60 млн.сомду жөнөтүп, СДПК сыяктуу соолуп бараткан партияларды колдоп жатканы элибизге керек беле? Коронавирус гана алардын ишине тоскоолдук кылып турган.

АКШда президент алмашты, эмне өзгөрүүлөр болду?

“Жыгылсаң нардан жыгыл, буйласын кармай жыгыл” –дегендей Жо Байден президент болуп келгенден баштап Орусия менен Кытайга мамилесинен кайрадан тескери жакка бура баштады. АКШнын мурунку президенти Дональд Трамп Кыргызстанды Иран, Ливия, Сомали, Сирия, Йемен, Чад, Ирак, Судан, Венесуэла, КЭДР, Белоруссия, Мьянма, Нигерия, Судан жана Танзания менен бирге кирүүгө тыюу салган мамлекеттердин катарына кошкон эле. Жо Байден бул мыйзамды жараксыз деп тапты. Майда-чүйдө мамлекеттер келсе келе берсин деди окшойт, чөгөлөткөнгө жараша зор державаларды чөгөлөтүш керек болуп калды.

Бүгүнкү учурда АКШ Борбор Азияда өзүнүн таасирин бекемдөө үчүн жан-алакетке түшө баштады. СССР тараган соң Вашингтон табыгий кендерге бай Борбор Азияга көзү түшүп, буларды өз таасирине алыш үчүн катуу чамынган. Ошондон улам, Москва да колунда турган даяр «талканды» аларга бере салбаш үчүн Казакстан, Кыргызстан, Тажикстанды бириктирип Кытайдын Шанхай шаарында бешилтик келишимине кол коюшат. Кийин бул Шанхай кызматташтык уюму (ШОС) болуп өсүп кеткен.

Экс-спикер Жумабеков Дональд Луга эмнеге жагынган?

Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Төрагасы Дастанбек Жумабеков Америка Кошмо Штаттарынын Кыргызстандагы Атайын жана толук ыйгарым укуктуу элчиси Дональд Луну кабыл алган. АКШнын Өкмөтүнө жана элине ыраазычылык билдирген Дастанбек Жумабеков: “АКШ өлкөбүздүн демократиялык негиздерин курууга зор салым кошту. Демократиялык баалуулуктарды өнүктүрүү багытында АКШнын Конгресси менен тыгыз алакада болуу биз үчүн өтө маанилүү ”, – деген. Мындан сырткары жолугушууда кыргыз жарандары үчүн АКШда виза берүү маселесин жеңилдетүү жана экономикалык кызматташтыкты кеңейтүү тууралуу сүйлөшүүлөр болгон.

Спикер менен элчи АКШда виза берүү маселесин жеңилдетүү боюнча сүйлөшкөн соң эмнеге Дональд Трамп АКШга визага тыюу салынчу мамлекеттердин тизмесинде Кыргызстанды да кошуп койгон. Ошол учурда бул кабар АКШнын жергиликтүү жана дүйнөлүк ММКларында кенен тарап, «дуу» эле болуп калган. “Азаттыкка” окшогон АКШ Конгрессинин май –талканын ашап-көнүп алган үн алгылар кол чаап мындай кабарды тосуп алышкан. Эмне бул да “Азаттыктын” өз мекени Кыргызстанга болгон кыянатчылыгыбы? «АКШ Жээнбековдун бийлигине нааразы экен» уу-дуу болгонбуз. АКШ таңуулап жаткан келишимдер менен ишибиз жок.

Мейли, биздин мамлекет Венесуэла катары каралып калганы, бул АКШнын «ким биз менен болбосо, алар бизге каршы» деген көз карашын карманганы болуп жүрбөсүн? Анда эмнеге элчи менен спикер виза берүү маселесин жеңилдетүү маселесин сүйлөшөт. Көрсө, спикер элдин эмес өзүнүн гана жан айласын таппай жаткан экен.

Кайсы депутаттар АКШдан 5 жылдык виза алган?

Парламенттин 120 депутаттынын ичинде 15 депутаттын АКШ берген беш жылдык визасы бар, кыргызча айтканда каалаган күнү АКШ мамлекетине кире качса болот:

1. Биринчи орунда СДПК фракциясы турат. СДПКда беш адамдын АКШга беш жылдык визасы бар: Дастан Бекешев, Элвира Сурабалдиева, Аида Касмалиева, Азамат Арапбаев, Жанар Акаев.

2. АКШтын беш жылдык визасын алгандар боюнча экинчи орунда “Кыргызстан” фракциясы турат: Дастанбек Жумабеков, Алмазбек Баатырбеков, Талайбек Масабиров.

3. “Бир бол” фракциясынан фракция жетекчиси Алтынбек Сулайманов баш болуп, Исхак Пирматов төш болуп кошулган. Качып жүргөн Аскар Шадиев да бар.

4. “Манастан Чубак кем бекен?” деген принцип менен “Ата-Мекен” фракциясы алган: Атамбаевге “Кыргыз Эл Баатырын” бергиси келген Сайдулла Нышанов менен Бахадыр Сулайманов.

5. Бабанов жетектеп келген “Республика-Ата-Журт” фракциясынан Динара Исаева.

6. “Өнүгүү-Прогресс” фракциясынан Тынчтык Шайназаров.

Эми буларга бирден токтоло кетели, анткени булар Батыш менен кандайдыр жип менен байланган. Балким, аларга “ышпыйон” болуп сөз тыңшап иштеп жүргөндүр:

 Элвира Сурабалдиева

Улуу Британиянын Бристол университетинин “Эл аралык мамилелер” адистигин алган, англисче шыр билет. Чет элдик өкүлдөр менен дайыма пикир алмашып, бирге чыгып, өзүн келечектеги парламентке өтүп кетиши үчүн аялзатына куйтуңдуп кылып, ар дайым Гендердик маселелер боюнча чыгып турат. Бизнестин битин сыгып, “Кудайберген” баш болгон бизнесинде аялзаттары бала–чакасын бага алышпай отурушат. Көмөк көрсөтсө ошолорго көрсөтө бербейби?

Аида Касмалиева

Аида Касмалиева кээде парламентти башкара калганда калпты ышкыртып жиберет. Жыйынга катышкан депутаттардын санын көбөйтүп жиберет. Парламентке отуз депутат катышса, ал 90 деп жибергени бар. “Өрдөктөрү” бар Батыштын басма маалыматтарында узакка иштеген. Айрыкча “Азаттыкта” көп жыл акактады. Америкалык университетте да иштеп, Атамбаевге жагып СДПКдан келген, Атамбаевдин ээри оогондо, биринчилерден саткынчылык кылган. Батышчыл мыйзамдарды жан-дили менен колдоп турат.

Дастан Бекешов

Батыш дегенде көздөрү жайнап кеткен, Дастан мырза “Сокурлар жана дүлөйлөр” коомунан ЖКга келген. Чыр чыккан жерде, митингдерде анын жүзү дайыма көрүнүп турат. “Фридом Хаус” жана ЮСАИДдин каржылык колдоосу менен уюшулган иш-чаралардан баткак менен чапкыласа да качпайт. 2019-жылдын 25-ноябрда бийликке каршы өткөн “РЕакция” митингинин уюштуруучусу. Жубайы К.Көкөбаева энеси Л.Тантабаева менен 2018-жылдын декабрынан АКШда жашашат. Дастан Бекешов Кыргызстанды бүлгүнгө учуратып аларга жетип барууга дайым даяр.

Азамат Арапбаев

Кээ бир маалыматтар боюнча АКШ аймагында бизнеси бар. Анын уулу Данияр Улуу Британияда окуйт. Былтыркы жылы ал Лондондогу офисте кытайлык компаниялардын CNMC Ltd түстүү металлдарын казып алуу боюнча практикадан өткөн. Азамат мырза АКШ, Улуу Британияга гана эмес Кытайга деле кыргыз элин сатып ийиши мүмкүн. Башкалар тууралуу да сөз болот.

Жанарбек Акаев

Батыш дегенде акактап өлүп калуучу “Азаттыкта” иштеген. Депутат болгон соң америкалык дипломаттар менен көз жоосун алган ресторандарда май чайнашкан. Алар менен чет элдик агенттер тууралуу, ЛГБТны үгүттөөгө каршы ар кандай маселелерди талкуулап, АКШ тарапка ат тезегин кургатпай чапкылап турат. Учурда бийликти оодара тартам деп Өмүрбек Текебаевдин “Ата -Мекен” партиясы менен шынаарлашып жүрөт.

Азизбек КЕЛДИБЕКОВ, NazarNews.kg