Кытайлык окумуштуулар тобу Жердин ички өзөгү басаңдап, айлануусун тескери буруп, бир жылдын ичинде күндүн узактыгы миллисекундга бөлүкчөлөргө өзгөрүп кеткенин айтышты. Пекин университетинин Йи Ян жана Сяодун Сон жетектеген изилдөө Nature Geoscience журналында жарыяланды. Ал жер титирөөлөрдөн келип чыккан сейсмикалык толкундарды талдоого негизделген.

Окумуштуулар 1960-жылдардан бери кайталанган жер титирөөлөрдөн улам пайда болгон сейсмикалык толкундардын траекторияларын талдап, 2009-2020-жылдар аралыгында ички ядронун айлануусу токтоп, багытын өзгөртүшү мүмкүн экенин аныкташкан. Изилдөөнүн авторлору байкоолорунун натыйжалары Жердин магнит талаасынын жана сутканын узактыгынын өзгөрүшү менен дал келерин көрсөтүшөт.

"Бул жердин катмарларынын ортосундагы динамикалык өз ара аракеттенүүнүн эң терең ички бөлүгүнөн жер бетине чейин экенин көрсөтүп турат", - деп айтылат илимий иштин кыскача корутундусунда.

The Wall Street Journal (WSJ) тарабынан келтирилген изилдөөнүн авторлорунун бири доктор Сяодун Сонгдун айтымында, ички өзөктүн айлануусу суюк тышкы өзөк жараткан магнит талаасынан келип чыгат. Иштин корутундулары планетанын бетиндеги ошол эле жерлерде болуп жаткан жер титирөөлөрдү талдоого негизделген.

"Теориялык жактан алганда, бул көптөн бери болуп жатат, бирок бизде бир нече ондогон жылдардан бери гана байкоолор бар" деди Сан.

WSJ жана изилдөөнүн дагы бир автору, доктор Янг: "Биз Жерди КТ сканерден өткөрүп жаткандайбыз" деп цитата кылышты.

Ошол эле учурда, изилдөөгө катышпаган USC профессору Джон Видале WSJге анын кытайлык кесиптештери чогулткан маалыматтар башкача чечмелениши мүмкүн экенин айтты.

"Алар байкаган өзгөрүүлөр бар, бирок чындыгында эмне болуп жатканы анчалык ачык эмес", - деп эсептейт окумуштуу.

Анын айтымында, Пекин университетинин сейсмологдорунун теориясы жашоого укуктуу, бирок бул дагы эле мүмкүн болгон көптөгөн түшүндүрмөлөрдүн бири гана.

Жердин ички өзөгү анын үстүндөгү мантияга салыштырмалуу айланаарын адамзат бир нече ондогон жылдардан бери эле билет - бул чындыкты 1996-жылы Колумбия университетинин сейсмологдору Сяодун Сонг жана Пол Ричардс тастыкташкан. Ошондон бери илимпоздор ички ядро ​​канчалык ылдам же жай айланып жатканын аныктоого аракет кылып жатышат. Ички өзөк ар бир 400 жылда бир төңкөрүш жасап турат деп ойлошкон, бирок көп өтпөй башка илимпоздор анын революциясын аягына чыгаруу үчүн миң же андан көп жыл талап кылынгандыктан, ал бир топ жайыраак айланарын айтышкан, деп билдирет TechInsider журналы.

Биздин планетанын ички өзөгү катуу жана негизинен темир менен никельден турат. Ал жер бетинин калган бөлүгүнөн суюк сырткы ядро ​​менен бөлүнгөн, бул анын планетанын калган бөлүгүнөн башкача айлануусуна мүмкүндүк берет. Сырткы ядро ​​өз кезегинде жер кыртышынан мантия менен бөлүнүп турат. Жердин борборунан өткөндө сейсмикалык толкундар кандайча сынарын изилдеп, окумуштуулар анын түзүлүшү жана составы, ошондой эле геосферанын түрдүү катмарлары бири-бири менен кандайча өз ара аракеттенишээри жөнүндө тыянак чыгарышат.

Булак: NazarNews.kg