Бүгүн, 11 -октябрда, "Коомдук диалог: жаңы экономикалык саясат" конференциясы өттү. Иш-чараны Экономика жана каржы министрлиги уюштурду. Конференцияга Жогорку Кеңештин депутаттары, президенттик администрация менен бизнес жана жарандык коомдун өкүлдөрү, өлкөнүн алдыңкы эксперттери жана донорлор катышты.

Ата-мекендик эксперт Азамат Дикамбаев модератор болду, ал дагы "Кыргыз Республикасынын өнүгүүсүнө системалуу баа берүү: бүгүнкү күндүн чындыгы" баяндамасын сунуштады. ЭВФтин Кыргыз Республикасындагы туруктуу өкүлү Тигран Погосян да “Дүйнөлүк кризис, Кыргыз Республикасынын экономикасына анын тийгизген таасири” деген доклад жасады. Экономика жана каржы министринин биринчи орун басары Данияр Иманалиев Кыргыз Республикасын 2026-жылга чейин өнүктүрүү программасынын долбоору менен тааныштырды.

Өз кезегинде Экономика жана финансы министрлигинин башчысы Кыргыз Республикасынын жаңы экономикалык саясаты боюнча презентация жасады. Угуучуларга кайрылып, Акылбек Жапаров экономикалык өнүгүүнүн бардык эл аралык көрсөткүчтөрү боюнча Кыргызстан бул 30 жылдын ичинде убакыттан уттуруп келгенин өкүнүү менен белгиледи.

«Биз экономикалык өнүгүү боюнча түшүнүгүбүздү кеңейтүүбүз керек, бул ИДПнын өсүшү гана эмес, жарандардын жашоо сапаты. Тең салмактуу өнүгүү программасы социалдык теңсиздикти эске алуу менен баарына жетиши керек деген принципти карманып, инклюзивдүү өсүүнүн бардык аспектилерин камтышы керек. Ченемдик базаны кайра карап чыгуу, логистикалык потенциалды чыңдоо, энергияны өндүрүүнү жогорулатуу жана экономиканы монетизациялоо зарыл», - деп баса белгиледи министр.

Жапаров статистикалык маалыматтардын мисалында ата-мекендик экономиканын эң көйгөйлүү багыттары тууралуу кеңири айтып берди. Ошентип, Кыргызстанда 30 пайыздан ашпаган критикалык эскирүү менен, энергетика секторунун 80 пайыздан ашыгы эскирди, ЖЭБ болсо - 60 пайызга.

«Жыл сайын биздин электр энергиясын колдонуу 4-6 пайызга өсүүдө. Энергетикалык көз карандысыздыкка жетүү үчүн генерацияны 18 миллиард киловатт-саатка чейин жеткирүү зарыл. Бүгүн электр энергиясына болгон тартыштык жана кийинкиге калтырылган суроо-талап дээрлик 6 миллиард киловатт-саатка барабар”, - деди министр.

Бирок позитивдүү, прогрессивдүү учурлар да бар. Министр белгилегендей, азыр биз алдыңкы долбоорлоо институттарынын өкүлчүлүктөрүн ачып жатабыз.

«Биз Кара-Кече ТЭЦин жашыл технологиялардын бардык стандарттарына ылайык курабыз, индиялык компания менен келишим бар. Ал үчүн бизге кайра жаралуучу энергия булактары да керек - күндүн потенциалы 490, ал эми шамалдын потенциалы 44,6 миллион киловатт - биринчи станция Балыкчыда курулуп жатат. Суунун потенциалын колдонуу жана жаңы технологияларды киргизүү гана биздин азык-түлүк туруктуулугубузду камсыздайт. Мындан тышкары, айыл чарба техникасынын паркын жаңыртуу керек, бүгүнкү күндө эскилиги 70-90 пайызды түзөт. Айыл-банкка лизингге айыл чарба техникасын каржылоо үчүн 427 миллион сом бөлүнгөн. Айдалган жерлерибиздин көбү органикалык, биз алган продукциянын 50% экологиялык жана эталондук класстагы, бирок эл аралык талаптарга ылайык тастыкталбаган”, - деп баса белгиледи Жапаров.

Министр азырынча колдонула элек өтө ийгиликтүү багытты белгиледи. «Заманбап кампалары жана индустриалдык парктары бар трансулуттук логистикалык хабдар үчүн бир нече дизайн иштеп чыгуулар бар. Кытайга жакын болгондуктан, биз бул "океанды" өндүрүмдөрүбүз үчүн колдонбойбуз. Кытайдан Европага электрондук соода жолдорунун эбегейсиз көлөмү Кыргызстан аркылуу өтөт. Ошондуктан, азыр биз бажы кампаларынын жана логистикалык инфраструктуранын ченемдик базасынын үстүндө иштеп жатабыз, алар бүгүн жогорку маржалуу транспорттук кызмат болуп саналат”, - деди министр мисал келтирип.

Экономика жана каржы министрлигинин башчысы конкреттүү долбоордук сунуштарды даярдоону баштоо өтүнүчү менен катышуучу - бизнес-ассоциациялардын өкүлдөрүнө кайрылды. «Биз экспортту колдойбуз жана стимулдайбыз. Өлкө эгемендүүлүгүнүн 30 жылдыгынын урматына президенттин жарлыгы даярдалууда, анын аткарылышы үчүн кепилденген мамлекеттик инвестициялар жана өлкөнүн бул өнүктүрүү долбоорлоруна колдоо көрсөтүлмөкчү. Пикирлерди массалык маалымат каражаттарында сындоо аркылуу эмес, сиздин башкаруучулук жөндөмүңүздүн жардамы менен курулган жаңы заводдор менен фабрикалардын цехтеринде түзөлү", - деди министр.

Министр бул долбоорлор менен эртеңки экономикалык реалдуулук үчүн билимди көп талап кылган тармактарды да, кадрларды даярдоону да жандандыруу зарыл экенине ишенет. «70ке жакын илимий уюмдардан турган, илим сыяктуу стратегиялык маанилүү тармак, анын курамында 1500гө жакын илимдин доктору, 5500 илимдин кандидаты, 200 миң ЖОЖдун студенти бар жана алар жыл сайын 700 миллион сомго жакын мамлекеттик бюджеттен каржыланат. Өлкө экономикасына алар толук тартылышы керек”, - деп негиздүү белгиледиА кылбек Жапаров .

Сөзүнүн аягында министр Кыргызстан үчүн жаңы каржылоо булактары ачылып жатат деген жыйынтыкка келди - биздин ИДПга жана тышкы карызды төлөөгө ресурстар салыштырмалуу эбегейсиз. Ал эми жаңы активдүү экономикалык саясат туруктуу экономиканын пайдубалы болгон орто классты чыңдоого жардам берет.

Булак: NazarNews.kg