Бүгүн, 23-ноябрда Орусиянын президенти Владимир Путин Жамааттык коопсуздук келишим уюмунун (ЖККУ) Жамааттык коопсуздук кеңешинин (ЖКК) кезектеги сессиясына катышуу үчүн Ереванга барат.

Саммитке Армениянын премьер-министри Никол Пашинян, Беларустун тургуну Александр Лукашенко, Кыргызстандын президенти Садыр Жапаров жана Тажикстандын президенти Эмомали Рахмон катышары күтүлүүдө. Азырынча Казакстандын башчысы Касым-Жомарт Токаевдин катышуусу тууралуу маалымат жок. 20-ноябрда өлкөдө кезексиз президенттик шайлоо өтүп, Токаев 80 пайыздан ашуун добушка ээ болгон. Анын инаугурациясы 26-ноябрга белгиленген.

Кремлдин басма сөз кызматы мурда кабарлагандай, Ереванда уюмдагы кызматташуунун негизги багыттары, актуалдуу эл аралык жана аймактык көйгөйлөр талкууланат.

Мындан тышкары Путин Пашинян менен жолугат. Орусия Федерациясынын президентинин басма сөз катчысы Дмитрий Песков Путин Лукашенко менен «сүйлөшүүгө мүмкүнчүлүк алаарын» белгиледи.

Саммит башталганга чейин ЖККУнун Коргоо министрлер кеңешинин, Тышкы иштер министрлер кеңешинин жана ЖККУнун Коопсуздук кеңештеринин катчылар комитетинин биргелешкен жыйыны өтөт. Бул иш-чаралардын катышуучулары жамааттык коопсуздук аймактарындагы аскердик-саясий кырдаалды талкуулашары күтүлүүдө. Ошондой эле тышкы саясат, ЖККУдагы аскердик жана антитеррордук кызматташуу, жамааттык коопсуздук системасын бекемдөө жана андан ары өнүктүрүү маселелери да күн тартибине киргизилет.

Арменияга жардам

ЖККУнун катчылыгынан мурда маалымдалгандай, лидерлердин жолугушуусунда уюмдун кризистик кырдаалды башкаруу системасын жакшыртуу жана Армения менен Азербайжан менен чек арасындагы кырдаалдын курчушуна байланыштуу жардам көрсөтүү боюнча биргелешкен чаралар талкууланат.

Буга чейин ушул себептен Ереван 28-октябрда видеобайланыш аркылуу өткөн ЖККУнун кезексиз саммитин өткөрүү демилгесин көтөргөн. Кошумчалай кетсек, 31-октябрда Сочиде Орусиянын президенти Владимир Путин, Армениянын премьер-министри Никол Пашинян жана Азербайжандын президенти Илхом Алиевдин бетме-бет үч тараптуу сүйлөшүүлөрү өттү.

Армения 23-ноябрдагы жыйында уюмдун мамлекеттери Азербайжандын чек арадагы аракеттерине так саясий баа берип, ошондой эле өлкөнүн аймактык бүтүндүгүн калыбына келтирүү боюнча жол картасын кабыл алат деп күтүүдө. Пашинян мурда айткандай, Азербайжан Армениянын суверендүү аймактарын басып алды жана Ереван ЖККУ боюнча өнөктөштөрүнөн кырдаалга баа берүүнү күтүүгө укуктуу. Армениянын министрлер кабинетинин башчысы кошумчалагандай, Ереван ЖККУ менен Азербайжандын ортосунда согуш ачууну көздөбөйт, бирок уюм өз милдеттерин аткарат деп күтөт.

Ереван ошондой эле ЖККУ боюнча өнөктөштөрдүн Армения менен Азербайжандын ортосунда делимитацияланган чек аралар жок деген билдирүүлөрүн орунсуз деп эсептейт. Армения өкмөтү 1991-жылдагы Алматы декларациясына шилтеме жасап, ага ылайык СССР кулагандан кийин мурдагы Советтер Союзунун курамындагы республикалардын административдик чек аралары мамлекеттик чек аралар болуп эсептелет.

2023-жылы Беларустун төрагалыгы жана ЖККУдагы кызматташтыкты өнүктүрүү

Саммитте Лукашенко Минсктин келерки жылдагы уюмга төрагалыгынын артыкчылыктуу багыттарын сунуштаары күтүлүүдө. Кошумчалай кетсек, Жамааттык коопсуздук кеңеши 2023-жылдын 1-январынан тарта кезектеги ротацияга байланыштуу ЖККУнун башкы катчысынын маселесин карайт.

Ноябрдын башында ЖККУнун учурдагы башкы катчысы Станислав Зас Беларусь президенти менен жолугушуудан кийин Минскинин талабы «салттуу түрдө жөнөкөй» экенин айтты: артыкчылыктар абстракттуу, алысты көздөй болбошу керек, бирок алар менен байланыштуу болушу керек. уюмдун алдында турган актуалдуу проблемалар.

Лукашенко ЖККУ өлкөлөрүн саясий кызматташтыктын деңгээлин жогорулатууга, эл аралык аренадагы позицияларын координациялоого, өлкөлөргө гибриддик таасир көрсөтүүнүн формалары жана ыкмалары сапаттык жактан жакшырып баратканын эске алуу менен тийиштүү жооп чараларын иштеп чыгууга чакырды. Анын айтымында, өлкөлөр тез биригүүсүз, саясий, экономикалык, аскердик байланыштар чыңдалмайынча ЖККУ эртең жок болушу мүмкүн.

Ооганстандан келген коркунучтар

Ооган маселеси жана бул өлкөдөн келип жаткан коркунучтар уюм үчүн актуалдуу бойдон калууда. Ошентип, Тажикстандын президенти Эмомали Рахмон Ооганстанда алдыңкы маалыматтык технологиялардын мүмкүнчүлүктөрүн колдонуу менен өз позициясын бекемдеп жаткан террористтик топтордун ишмердүүлүгүн кеңейтүү тууралуу айтты. Анын пикиринде, мындай топтор Борбор Азия аймагы үчүн олуттуу коркунуч.

Ошону менен бирге Тажикстандын жетекчилиги Ооганстандан республикага жана региондун башка өлкөлөрүнө баңги заттарды мыйзамсыз жүгүртүүнүн өсүшүнө көңүл бурган. Өлкөнүн Башкы прокуратурасынын маалыматы боюнча, былтыр Ооганстандан Тажикстанда кармалган баңгизаттардын саны 4 тоннага чейин өскөн, бул 2020-жылдагы көрсөткүчтөн дээрлик эки эсеге көп.

Булак: NazarNews.kg