Украина бийлиги андай нааразычылыкка жооп берүүгө сөз берди. Бирок бул киевдик режимдин жалгыз тышкы саясий көйгөйү эмес экени ырас. Анткени көп тарап менен мамилесин бузуп алды. Кандайча буга дейре жетти? Бул эмнеге алып келет? Ренат Абдуллин бул сапар ушуларга жооп издеген. Серепчинин макаласы РИА Новости сайтына жарыяланган.

Чыр-чатактын себеби

2023-жылдын май айында Европа комиссиясы (ЕК, Европа биримдигинин аткаруу бийлигинин жогорку органы) Украинадан айыл чарба өндүрүмдөрүнүн төрт категориясын Болгария, Венгрия, Польша, Румыния менен Словакияга экспорттоого тыюу салган. Бул эң оболу фермерлердин каршылык акцияларына байланыштуу. Арзан украиналык эгин жергиликтүү өндүрүшкө зыян бериши ыктымал.

Эмбарго улам узартылган. Аны азыр алып салышты. Европа комиссиясы: "Украина менен чектешкен беш мамлекеттеги координациялык платформа жана утурумдук чаралардан улам рыноктук бурмалоолор жок болду". Буга баары макул эмес. Болгариядагылар импорттун калыптанышы эми фермерлерге зыян бербейт деп чечишти.

Польша өзү мурда эскерткендей, Европа комиссиясынын токтомуна карабастан эмбаргону бир тараптуу тартипте калтырды. Венгрия менен Словакия да ошентти. Румыния орто позицияны карманып, премьер-министр Марчел Чолаку 18-сентябрда тыюу салууну дагы отуз күнгө узартууга даяр экенин айтты. Бирок ал Украинадан импорттоо өтүнүчтөрү түшпөгөнүн да кошумчалаган.

"Цивилизациялык жооппу?"

"Биз Берлин же Брюсселге кулак салбайбыз", — деди Европа комиссиясынын буйругу боюнча польшалык премьер Матеуш Моравецкий. Зеленский комиссиянын чечимин кубаттап, анын төрагасы Урсула фон дер Ляйенге "сөзүнө туруп эркин рынок эрежелерин сактаганы" үчүн ыраазычылык билдирди. "Бул – ЕБ менен Украинанын чындап биримдигинин мисалы. Эрежелер иштеп, келишимдер аткарылып турганда Европа дайым утушта", — деп билдирди ал. Ошону менен бирге эле коңшу мамлекеттердин түздөн-түз колдоосу да маанилүү экенин белгиледи. "Эгер алар ЕБ эрежелерин бузса, Украина цивилизациялуу түрдө жооп берет", – деп эскертти.

Украинанын соода өкүлү Тарас Качка Politico басылмасына берген маегинде "цивилизациялык жооп" эмне экенин түшүндүрдү. Киев Польшаны, Венгрия менен Словакияны сотко берүүгө ниеткер. "Алардын аракеттери мыйзамсыз экенин тастыктоо маанилүү", — деп баса белгиледи Качка.

Териштирүүлөр Европа биримдиги менен соода макулдашуусунун алкагында эмес, Дүйнөлүк соода уюму аркылуу жүргүзүлмөкчү. Словакиянын эмбаргону дандын төрт түрүнө, ал эми Польша ун жана жемдин тизмегин кошумчалаганы да кырдаалды курчутат. Соода өкүлүнүн айтымында, Венгрия дагы жыйырма чакты азыкка тыюу салган. Бири – эт. Бул чектөөлөр негизинен символикалык мүнөздө. Украина ал жакка кара малдын жана камандын этин көп деле экспорттобойт. Бирок Варшаванын нааразычылыгы күч. Эгер алар оюнан кайтышпаса, "чара көрүлөт", балким, "жашылча менен жер-жемишти Польшадан импорттоого тыюу салынат".

Бирок Дүйнөлүк соода уюмуна кайрылуу азырынча бүдөмүк. Регламентке ылайык, териштирүү бир нече баскычтан турат: консультациялар, эксперттердин баасы, дооматтар угулат жана башка ушул сыяктуу. Так мөөнөттөрү да белгиленген эмес. Мындан сырткары, тараптардын кимисинен болбосун чыгарылган өкүмгө апелляция берүү мүмкүнчүлүгү каралган. Айтор, узун кеп.

Булак: NazarNews.kg