Россиялык журналист Кирилл Стрельников аталган келишимдин тарыхына токтолуп, андан чыккан Россиянын кийинки кадамдарына сереп салган. Материалды РИА Новостижарыялады.

Европадагы кадимки куралдуу күчтөр тууралуу келишим Советтер Союзу кыйраганга чейин, 1990-жылы түзүлгөн. Ал мезгилде Батыш менен "өнөктөштүк" туу чокусуна жетип, Варшава келишимине кирген мамлекеттердин блогу бар эле. Аталган документте Варшава пакты менен НАТО мүчөлөрүнүн ортосунда түзүлгөн күчтүүрөөк аскерий блоктун алсызыраагына кол салуу мүмкүнчүлүгүн жокко чыгаруу каралган, болбосо кесепети өзөктүк курал колдонууга чейин жеткирмек. Мындан улам келишимде айрым куралдын түрү белгилүү бир сан менен чектелген болчу. Бул курал-жарак эки тарапты бөлүп турган Атлантика океанынан тартып Урал тоолору, Урал дарыясы жана Каспий деңизине чейин жайгашмак. Бул аймактагы куралдын саны да эки блокто бирдей болушу керек эле.

Келишимге ылайык, СССР өз өнөктөштөрү менен өз аймагына аскер техникасынын санын алып, анын даярдыгын текшерүү үчүн НАТО инспекторлорун киргизүүгө милдеттендирилген, стратегиялык өнөктөштүктүн өз куну болот эмеспи.

Көп өтпөй СССР да, Варшава келишимине кирген өлкөлөрдүн блогу да кыйрады. Мындан пайдаланып ДОВСЕге кирбеген Латвия, Литва, Эстония, алардын артынан Чехия менен Словакия, Венгрия, Румыния жана Болгария ай-буйга келбей НАТОго кошулуп кетишти.

Нытайжада келишимде көрсөтүлгөн курал-жаракка ээлик кылуу боюнча НАТО Россиядан (СССРдин мураскери катары) артыкчылык кылып озуп кетти. Түндүк атлантикалык альянс муну алешемдик деген жок, мындан улам 1999-жылы Стамбулда өткөн конференцияда Россия өзүнүн макамын калыбына келтирүү үчүн ДОВСЕге тийиштүү өзгөртүүлөрдү киргизүүнү талап кылды. Бирок НАТОнун айрым мамлекеттери аны ратификациялоодон баш тартса, Латвия, Литва жана Эстония дегеле келишимге кошулбай турганын билдирди.

Натыйжада Россия 2007-жылы Венада ДОВСЕ мүчөлөрүн чукул чогултуп, Латвия, Литва жана Эстония кошулбаса, НАТО ээлик кылган курал Россияныкы менен теңдештирилбесе, бир катар талаптар аткарылбаса келишим маанисин жогото турганын жар салган.

Булак: NazarNews.kg